Ο Αναρχικός Μηδενισμός και η Ατομική Εξέγερση

Το σημερινό λέγειν και πράττειν του αναρχικού χώρου.

Μετά το ξέσπασμα της λεγόμενης «οικονομικής κρίσης», ο αναρχικός χώρος βρέθηκε μπροστά στην πρόκληση να τοποθετηθεί πολιτικά και αξιακά απέναντι σε αυτήν τη συγκυρία. Δυστυχώς λοιπόν παρατηρούμε πως η «δικιά» του απάντηση περιορίζεται στα πλαίσια ενός νέου, παμπάλαιου στην πραγματικότητα, οικονομισμού, με την έννοια ότι εστιάζει σε εκείνη την πλευρά του καπιταλισμού τη σχετική με την παραγωγή και τη διάθεση των αγαθών. Παράλληλα ενσωματώνει στο λόγο του τα αντίστοιχα εργατίστικα προτάγματα. Έχουμε λοιπόν τις απεργίες ως απάντηση στην «εργοδοτική αυθαιρεσία και ασυδοσία», την ενίσχυση των σωματείων ή των εργατικών ομάδων ως απάντηση στη συσπείρωση των αστών, τις αντιδομές (κουζίνες, παζάρια, ιατρεία) ως απάντηση στην εγκατάλειψη, από την πλευρά του κεφαλαίου, του κοινωνικού κράτους ως τρόπο διαχείρισης του προλεταριάτου κλπ. Δε σταματάει όμως αυτή η καινοφανής θεώρηση στα προτάγματα. Ακόμα και παραδοσιακοί αγώνες των αναρχικών όπως ο αντιφασιστικός φιλτράρετε πλέον από το ταξικό σουρωτήρι. Πλέον ο αντιφασισμός θεωρείται καθήκον της εργατικής τάξης και της κοινωνίας. Λες και οι φασίστες και οι υποστηρικτές τους είναι από άλλο πλανήτη ή είναι εγγενές κομμάτι της αστικής τάξης.

Με λίγα λόγια διατηρείται η εικόνα της ζωής ως απλά μία, διαφορετική, κομμουνιστική πλέον, αλληλουχία παραγωγής και κατανάλωσης και του ατόμου ως αυτόματο που το μόνο που χρειάζεται για να είναι ευτυχισμένο είναι τροφή, στέγη και δουλειά. Από αυτήν τη μονομερή και μυωπική θεώρηση είναι αδύνατον να παραχθεί ολιστική κριτική στο υπάρχον. Ο επαναστατικός χώρος αγκιστρώνεται στο σάπιο κοινωνικό σώμα και στην ακόμα πιο σάπια μικροαστικοποιημένη εργατική τάξη θέτοντας απέναντι του το κεφάλαιο και το κράτος σα μονοσήμαντες και αναγκαστικά διαπλεκόμενες οντότητες. Έτσι μένουν στο απυρόβλητο θεμελιώδη στοιχεία του συστήματος όπως ο πολιτισμός του και η ίδια του η κοινωνία και όπως η, δυνητικά εκτός καπιταλισμού, εξουσιαστική μαζική συγκρότηση.

Η αναρχοατομικιστική, μηδενιστική κριτική

Η ουσία είναι πως «κρίση» υπήρχε ανέκαθεν. Από τη στιγμή που τα άτομα δέχθηκαν να φορέσουν το ζυγό του πολιτισμού και στριμώχθηκαν στα πλαίσια της μαζικής κοινωνίας. Η ζωή υποβαθμίστηκε σε έναν αγώνα αφομοίωσης, μεγιστοποίησης του κέρδους και της κατανάλωσης. Η ατομικότητα κατακομματιάστηκε σε ρόλους και φορτώθηκε υποχρεώσεις και δικαιώματα. Μετατράπηκε σε εμπόρευμα, σε έναν πνευματικά ανάπηρο, αλυσοδεμένο κρατούμενο που θαμπωμένος από το θέαμα του καπιταλιστικού σήμερα τσίρκου γλύφει εκστατικά τις αλυσίδες του ελπίζοντας σε μία ευκαιρία να ανέβει και αυτός μια μέρα στη σκηνή, είτε ως θηρίο είτε ως θηριοδαμαστής. Η βούληση της και οι επιθυμίες της καταδικάστηκαν σε θάνατο και αντικαταστάθηκαν από τη δουλικότητα του σκλάβου παραγωγού και τις πλαστές ανάγκες του ηλίθιου καταναλωτή. Ο τρόπος που βλέπει τα πράγματα διαστρεβλώνεται διαρκώς. Η γνώση είναι ένα κωλόχαρτο-διαβατήριο για την αναβαθμισμένη μισθωτή σκλαβιά ή τη σιχαμερή εξουσία. Ο έρωτας είναι αποτέλεσμα του πλούτου ή βιασμός στα κρεβάτια των μπουρδέλων. Η φύση είναι ένα απέραντο δυνητικό εργοστάσιο.

Το άτομο αποποιήθηκε τον εαυτό του. Μετατράπηκε σε μάζα, σε όχλο. Άγεται και φέρεται κάτω από τα κελεύσματα ηγετών και ιδεολογιών. Αλλάζει γνώμη όπως αλλάζει κανάλι. Ψάχνει να βολευτεί όπου και όπως μπορεί. Δε μιλάει ποτέ. Γιατί η μάζα δε μπορεί να μιλήσει, μπορεί μόνο να βγάλει άναρθρες κραυγές χωρίς νόημα. Τα «άτομα» που την αποτελούν σαπίζουν αργά αλλά σταθερά στον κοινωνικό βάλτο που δημιούργησαν τα ίδια ή η ανοχή τους. Και η σαπίλα δεν κάνει ταξικές διακρίσεις. Σαπίζει ο λούμπεν στα γήπεδα κουνώντας κασκόλ, σε κάποιο παγκάκι καρφώνοντας ενέσεις. Σαπίζει ο εργάτης και ο υπάλληλος στα εργοστάσια και στα γραφεία, στις διεκδικήσεις των δικαιωμάτων του, στη ζητιανιά περισσότερων ψίχουλων. Σαπίζει ο μικροαστός στο μαγαζάκι του, στο κυριακάτικο τραπέζι με τη γυναίκα και τα παιδιά του. Και όλοι μαζί σαπίζουν στις καφετέριες, στα σινεμά, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, σαπίζουν στην αγανάκτηση τους, στα κάλπικα όνειρα τους.

Το μόνο αντίδοτο που υπάρχει στη σαπίλα είναι η Εξέγερση. Η θέληση του ατόμου να ελευθερώσει τον εαυτό του από κάθε δεσμό. Η πλήρης απαγκίστρωση από την εξουσία και η ανελέητη επίθεση στην κοινωνία. Αυτή η επίθεση δεν είναι μια στείρα κριτική μιας χούφτας απελπισμένων. Είναι μια διττή πολιτική και στρατηγική επιλογή. Ασκώντας κριτική στην κοινωνία αποδομεί κανείς τους ρόλους, τις ταυτότητες και τις σχέσεις της κυριαρχίας, τα σημαντικότερα κοινωνικά συστατικά. Αυτή η αποδόμηση οδηγεί στην εξεγερσιακή «μόλυνση» της δεξαμενής από την οποία η εξουσία αντλεί τη δύναμή της. Παράλληλα σηκώνοντας το γάντι ενάντια στην κοινωνία, προσβάλλει κανείς τις αξίες και τα ιδανικά του κεφαλαίου και του κράτους, επιτίθεται ευθέως στον πολιτισμό της εξουσίας.

Πρέπει επιτέλους να έρθει στο προσκήνιο το άτομο. Όχι η θατσερική λοβοτομημένη  μικροπρεπής καρικατούρα του πολίτη, του «ελεύθερου» εργαζόμενου και καταναλωτή ή του «ανεξάρτητου» αστού. Μιλάμε για την αυτόνομη και δυνατή εξεγερμένη ατομικότητα. Μιλάμε για την εξατομικευμένη συνείδηση που με όπλο την άρνηση διαλύει όλα τα φαντάσματα που θέλουν να της φορέσουν τις αλυσίδες τους. Μιλάμε τέλος για τις εξεγερμένες ατομικότητες που, προτάσσοντας τη θέληση τους για πραγματική και με νόημα ζωή, στρέφονται συνειδητά και με λύσσα ενάντια σε ότι συγκροτεί το υπάρχον.

Ο Εξεγερμένος

Δεν είναι ο στόχος του κειμένου να κατηχήσει ή να δώσει κατευθυντήριες γραμμές. Καθένας βρίσκει το δικό του ξεχωριστό μονοπάτι στην Εξέγερση. Θα σταθεί μόνο λίγο να θαυμάσει αυτό το νέο υποκείμενο. Δε μοιάζει σαν τα άλλα, ούτε το ενδιαφέρει να πάρει τη θέση τους στις διάφορες επαναστατικές θρησκείες και τα δόγματά τους. Ο Εξεγερμένος είναι ο νέος μη-άνθρωπος, εκμηδενίζει ακόμα και αυτό το είδωλο του Διαφωτισμού κάνοντας το, αυτό που ο Στίρνερ ονομάζει, ιδιοκτησία του. Η δύναμη του είναι ασταμάτητη γιατί ότι έχει για στήριγμα είναι καλά κρυμμένο μέσα του, αθέατο από τις σειρήνες των εχθρών του. Δεν υπακούει σε καμιά ηθική, κανένα νόμο ή κανόνα, σε καμιά ιδεολογία και σε καμιά έννοια που βρίσκεται έξω και πάνω από αυτόν. Δεν είναι ούτε οπαδός ενός βαρετού και άψυχου υλισμού, ούτε πιστός των ιδεαλιστικών φαντασμάτων. Για την ηθική είναι αμαρτωλός, για το νόμο εγκληματίας, για την ανθρωπότητα απάνθρωπος, για τον πολιτισμό βάρβαρος και για την κοινωνία καρκίνωμα. Είναι περήφανος και αγέρωχος. Είναι καλλιτέχνης και πολεμιστής. Είναι τα πάντα και τίποτα. Είναι το άπειρο και το μηδέν.

Το Βίωμα ως κεντρικό σημείο της ατομικής εξέγερσης

Ο περιγραφή της ιδεολογίας ως ψευδή συνείδηση δε φτάνει στα όρια του, το αντικειμένου της κριτικής. Η ιδεολογία γεννάει και πλαστές εικόνες για την πραγματικότητα. Οι βάσεις μιας ιδεολογίας σχηματίζονται σε συγκεκριμένα χωροχρονικά πλαίσια. Οι σκέψεις αυτές απαντούν σε χωροχρονικά προσδιορισμένες ανάγκες (και ενίοτε  στη βλακεία) των ανθρώπων που τις διαμόρφωσαν. Η ανθρώπινη ανοησία όμως συνηθίζει να θεωρεί κάθε τόσο πως ανακάλυψε την αιώνια αλήθεια. Το αποτέλεσμα είναι οι σκέψεις να ταριχεύονται και να μπαίνουν σε μουσειακές προθήκες. Τα άτομα γίνονται πιστοί και ανεβάζουν τις προθήκες στον ιδεολογικό βωμό. Εκεί αυτές ντύνονται με ιερότητα και απαιτούν λατρεία. Η ζωή του πιστού περιβάλλεται από φαντάσματα. Οι φίλοι του είναι φαντάσματα, οι εχθροί του είναι φαντάσματα, οι θεοί του είναι φαντάσματα. Η πραγματικότητα που αντιλαμβάνεται ο πιστός υπάρχει μόνο στο κεφάλι του.

Για να σταματήσει η σκλαβιά της πίστης πρέπει το άτομο να ζει. Το βίωμα όμως θεωρείται λανθασμένα, κατά τη γνώμη μου, ως κάτι κυρίως σωματικό. Το βίωμα συντελείται και από το σώμα και από το νου. Δυστυχώς οι αναρχικοί δεν έχουμε ξεφύγει από τον πεζό μαρξιστικό υλισμό ούτε σε αυτό το πεδίο. Το άτομο είναι ολότητα. Όλες οι εξουσιαστικές ιδεοληψίες πάσχισαν μάταια να το διαχωρίσουν. Ένας «εγκρατής» διανοούμενος είναι ένας στερημένος κουρελής. Ένας «απλός άνθρωπος» είναι ένα ηλίθιο κτήνος.  Η σκέψη και οι αισθήσεις μας πρέπει να γίνουν όργανα απόλαυσης της ελεύθερης ζωής και το ίδιο ισχύει και για το σώμα μας.

Η Αναρχία δεν είναι μια «επαναστατική» εναλλακτική του χριστιανικού παραδείσου. Δεν είναι ούτε απλά κάτι για να γεμίζει τόμους βιβλίων ή κάτι που ικανοποιεί τα στομάχια των πεινασμένων. Και πάνω από όλα η Αναρχία δε δωρίζεται. Η Αναρχία βιώνεται. Στο τώρα και από όποιον θέλει να τη βιώσει, μόνος του ή με τους συντρόφους του. Η αναρχική εξέγερση του ατόμου στοχεύει ακριβώς σε αυτό. Δεν πρόκειται για μια θυσία «για τις εκμεταλλευόμενες μάζες» αλλά για την έκφραση της θέλησης να ζήσει κανείς ελεύθερα. Το λάθος που κάνουν οι κοινωνιστές είναι ότι βλέπουν την ελευθερία στο θολό αποτέλεσμα μιας μελλοντικής κοινωνικής αρμονίας και όχι στην ίδια την επαναστατική διαδικασία. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε μια πιθανή μερική ελευθερία για τους αυριανούς ανθρώπους, για τους άλλους και όχι δικό μας βίωμα. Όμως όπου υπάρχουν πιθανότητες υπάρχει και περιθώριο αποτυχίας. Επίσης οποιαδήποτε ελευθερία στα πλαίσια της μαζικής κοινωνίας είναι κολοβή ελευθερία. Στη δεύτερη περίπτωση έχουμε τη σίγουρη και βιωμένη ελευθερία του πολεμιστή, του δράστη. Επομένως η αναρχική εξέγερση είναι μια διαρκής διαδικασία και σταματάει με το θάνατο του εξεγερμένου και όχι με τις νίκες ή τις ήττες του. Ένας αναρχικός εξεγερμένος που βρίσκεται στα μπουντρούμια του εχθρού βιώνει μια δέκα φορές ποιοτικότερη ελευθερία από εκείνη του σκλάβου που «κέρδισε» μια απεργία και συνεχίζει να ζει «έξω» (ευτυχώς ή δυστυχώς στην Ελλάδα έχουμε δεκάδες τέτοια περήφανα παραδείγματα).

Επομένως είναι μάλλον καλύτερα να βιώνουμε την ελευθερία της Αναρχίας στον καθημερινό αγώνα για την πραγμάτωση του εαυτού μας μέσω της εξέγερσης παρά να καταναλώνουμε τη ζωή μας «στο πως πρέπει να ζήσουμε στο μέλλον» ή «για το καλό της κοινωνίας». Είναι μάλλον καλύτερα να βλέπουμε τη ζωή μας σαν μια αλληλουχία μαχών στον ατελείωτο πόλεμο για ελευθερία παρά σαν μια εξίσωση που προχωράμε βαθμιαία μέχρι να φτάσουμε στη λύση της. Καλύτερα πολεμιστές, παρά ιεραπόστολοι και λογιστές…

In gladi veritas

Αναδημοσίευση από το πρώτο τεύχος του αναρχομηδενιστικού εντύπου Μηδενιστική Πορεία

 

5 thoughts on “Ο Αναρχικός Μηδενισμός και η Ατομική Εξέγερση”

  1. Δεν καταλαβαίνω την αρνητική κριτική στον υλιστικό υπαρξισμό. Ήρθε ως ένα αντιστάθμισμα στην πλάνα διχοτόμηση που οι θρησκευτικές εξουσίες επιχείρησαν και επιχειρούν, και φιλόσοφοι προσπάθησαν να ξαναγυρίσουν στο κορμί, να ξαναδώσουν στη σάρκα την χαμένη της αξία, που οι ψεύτες και κάπηλοί του απεχθάνονταν και θεωρούσαν παρακατιανό απέναντι στο “πνεύμα”. Εξάλλου ο υπαρξισμός δεν αρνείται την έννοια του νου ως πεδίο γέννησης σκέψεων, ονείρων κτλ, αλλά με τη μεταφυσική έννοια που του έχει προσδοθεί ως αιώνιο, άφθαρτο, για να γίνεται ευκολότερο το πέρασμα στο μεταφυσικό άρα και στις θρησκείες. Κατά τ’αλλα βρίσκω τα κείμενα που μεταφράζονται και που αναρτώνται γενικά, πάρα πολύ ενδιαφέροντα ως και “κολλητικά” κι ευχαριστώ πολύ γι αυτά. Η κριτική στον πολιτισμό έχει το προβληματικό κομμάτι του “μέχρι πού”, δηλαδή ποια κομμάτια των επιστημών, ποιοι τομείς της πραγματικότητας επιδέχονται τροποποιήσεις, ποια όχι, ποιοι τομείς είναι ξεκάθαρα αντίθετοι με τη μηδενιστική αναρχία, τι μπορεί και πρέπει να κρατηθεί και τι δεν αφορά και είναι εχθρική απέναντί τους. Μελετώ όσο μπορώ για να ξεκαθαρίσω και γω αυτά τα σημεία.
    Πάνω σ’αυτό, υπάρχουν τεχνολογικοί τομείς που είναι στα “όρια”, να το θέσω έτσι, ή ο μηδενισμός είναι εντελώς αντίθετος στο σύνολο της τεχνολογίας, της επιστήμης και του πολιτισμού? Δεχόμαστε πως κάποια τεχνολογικά επιτεύγματα μπορούν να συμβαδίσουν με την ανόθευτη ζωή, με την πηγαία και άρρικτη σχέση με τη φύση? (συγνώμη για τη διχοτόμηση, καταλαβαίνω πως κι αυτή είναι κατάλοιπο της πολιτισμικής μάθησης).

    Και ένα τελικό ερώτημα, κάποια θα μπορούσε να σκεφτεί πως η αντιτεχνολογική, αντιπολιτιστική, μηδενιστική κριτική, θυμίζει σε σημεία πριμιτιβισμό, ή και σε άλλους κάποιες survivalistic ιδεοληψίες, σόρυ για το αγγλικό, υπάρχουν τέτοιες τομές και αν όχι, πού χαράζονται τα όρια?

    1. Θα σου πω τη δική μου γνώμη. Το ζήτημα είναι ότι αυτό που σωστά περιγράφεις σχετικά με τον υλισμό πέρασε στο άλλο άκρο. Για μένα το άτομο είναι ολότητα με υλικές και πνευματικές ανάγκες και το ίδιο ισχύει για την υπόστασή του. Δεν είναι ούτε πνεύμα ούτε ένα στομάχι με πόδια. Αυτή η διχοτόμηση είναι το πρόβλημα, οι θρησκείες ισοπεδώνουν την ύλη για χάρη του σώματος και ο μονήρης υλισμός ισοπεδώνει το νου και το πνεύμα για τη σάρκα. Αυτό πχ. φαίνεται στην περίπτωση του μαρξιστικού υλισμού, στην αντιμετώπιση του για την τέχνη και τη στράτευσή της.

      Όσο για τον πολιτισμό, για εμένα η Αναρχία είναι σαφώς αντιπολιτισμική θεώρηση καθώς ο πολιτισμός εξημερώνει το άτομο. Εδώ έγκειται η διαφορά με τον πριμιτιβισμό. Η επίθεση γίνεται για χάρη της ατομικότητας και όχι της φύσης παρ΄όλο που εγώ προσωπικά τουλάχιστον λαμβάνω και τη φύση υπόψιν μου. Ακόμα ο πριμιτιβισμός μιλάει για την πρωτόγονη κοινότητα ως ιδεατό μοντέλο συλλογικοποίησης, ενώ για μένα δεν υπάρχει τέτοια σταθερά. Υπήρξαν και υπάρχουν πρωτόγονου τύπου κοινότητες που είχαν και εξουσιαστικές σχέσεις τα μέλη τους. Σχετικά με την επιστήμη και την τεχνολογία για μένα η επιστήμη και η γνώση είναι διαφορετικά πράγματα. Η γνώση είναι αποτέλεσμα της φυσικής περιέργειας και φιλομάθειας του ανθρώπου. Η επιστήμη είναι ένα συστηματοποιημένο σχήμα που επιβάλλεται στη γνώση και την μετατρέπει σε δόγμα. Όσο για την τεχνολογία, είναι η εφαρμογή της επιστήμης όχι της γνώσης. Είναι άλλο πράγμα πχ. ένα σφυρί, το οποίο μπορείς να κατασκευάσεις και μόνος σου, και άλλο πράγμα η τριαξονική νταλίκα και όλοι ξέρουμε για ποιων τις ανάγκες κατασκευάστηκε. Και σκέψου και το εξής. Αν διατηρήσουμε την “καλή τεχνολογία”. πράγμα που θέλει συζήτηση και νομίζω πως αν γίνει θα αντιληφθούν οι ανοιχτόμυαλοι ότι κάτι τέτοιο δεν υπάρχει, θα πρέπει να διατηρήσουμε όλο το βιομηχανικό και εκπαιδευτικό σύστημα που την προϋποθέτει. Είναι αλυσίδα. Αυτή η διατήρηση οδηγεί αναγκαστικά και σε διατήρηση του καταμερισμού της εργασίας, την παρακράτηση της γνώσης από λίγους και πολλά άλλα πράγματα. Επομένως για μένα η μηδενιστική Αναρχία στο πλαίσιο της απόλυτης και καθολικής επίθεσης στο υπάρχον, στρέφεται και ενάντια στα παραπάνω. Είναι και αυτά κομμάτια που το συγκροτούν.

      1. Ευχαριστώ που μπήκες στον κόπο να μου ξεκαθαρίσεις μερικά ζητήματα, πραγματικά βοηθήθηκα σε σημεία. Καταλαβαίνω πως είναι δύσκολο να διαφύγω της λογικής που θεωρεί τον πολιτισμό εκ των ουκ άνευ, αυτό θέλει προσωπική διαδρομή να το ανατρέψω. Έχεις ένα δίκιο στο αν αρχίσουμε τις εκπτώσεις θα διατηρηθούν και οι σχέσεις εξουσίας και ιεραρχίας, και όσο αυξάνεται η εξειδίκευση και διαφαίνονται οι μελλοντικές επιστημονικές και γνωστικές πρωτοπορίες, το πιθανότερο είναι να (και ήδη έχει δλδ γίνει) οδηγηθούμε σε φωτισμένες ομάδες που θα κυριαρχούν με περιφραγμένες γνώσεις και πεδία περιχαρακωμένων υπερφυλασσόμενων τεχνολογιών. Θέλω να διαβάσω το βιβλίο Endgame, αν το έχεις υπόψιν σου, από τα λίγα πρώτα σημεία που διάβασα, τα premises δηλαδή ήταν πως ο πολιτισμός δεν είναι βιώσιμος, και εξηγεί γιατί, καθώς θεωρεί κάθε πολιτισμό κάτι σαν δίνη που για να διατηρηθεί πρέπει να ρουφάει τα πάντα γύρω του, και αυτό το συνέδεε με την πολιστική κοιτίδα που είναι οι μεγαπόλεις, και τα δίκτυα εκμετάλλευσης που διαρθρώνονται ολόγυρά τους, καθώς είχε και ένα φανταστικό επιχείρημα έναντι των πασιφιστών, το εξής: κάθε άτομο που μετέχει στο πολιτισμικό οικοδόμημα, ακόμη κι αν πρόκειται για δογματικό ειρηνιστή, καθώς ο πολιτισμός είναι βασισμένος στην διάχυτη βία, μετέχει στη βία αυτή και είναι φορέας της.

        1. Υπάρχει και το ντοκιμαντέρ EndCiv που έχει βασιστεί στα βιβλία και μιλάει και ο συγγραφέας μέσα σε αυτό, είναι μια πάρα πολύ καλή προσπάθεια και είναι κινηματική παραγωγή. Δεν ξέρω αν υπάρχει με υπότιτλους, εγώ το έχω δει στα αγγλικά.

          1. Ωραία, ευχαριστώ για την πρόταση, θα το δω σίγουρα!

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *