Ο Αναρχικός Μηδενισμός και η Ατομική Εξέγερση

Το σημερινό λέγειν και πράττειν του αναρχικού χώρου.

Μετά το ξέσπασμα της λεγόμενης «οικονομικής κρίσης», ο αναρχικός χώρος βρέθηκε μπροστά στην πρόκληση να τοποθετηθεί πολιτικά και αξιακά απέναντι σε αυτήν τη συγκυρία. Δυστυχώς λοιπόν παρατηρούμε πως η «δικιά» του απάντηση περιορίζεται στα πλαίσια ενός νέου, παμπάλαιου στην πραγματικότητα, οικονομισμού, με την έννοια ότι εστιάζει σε εκείνη την πλευρά του καπιταλισμού τη σχετική με την παραγωγή και τη διάθεση των αγαθών. Παράλληλα ενσωματώνει στο λόγο του τα αντίστοιχα εργατίστικα προτάγματα. Έχουμε λοιπόν τις απεργίες ως απάντηση στην «εργοδοτική αυθαιρεσία και ασυδοσία», την ενίσχυση των σωματείων ή των εργατικών ομάδων ως απάντηση στη συσπείρωση των αστών, τις αντιδομές (κουζίνες, παζάρια, ιατρεία) ως απάντηση στην εγκατάλειψη, από την πλευρά του κεφαλαίου, του κοινωνικού κράτους ως τρόπο διαχείρισης του προλεταριάτου κλπ. Δε σταματάει όμως αυτή η καινοφανής θεώρηση στα προτάγματα. Ακόμα και παραδοσιακοί αγώνες των αναρχικών όπως ο αντιφασιστικός φιλτράρετε πλέον από το ταξικό σουρωτήρι. Πλέον ο αντιφασισμός θεωρείται καθήκον της εργατικής τάξης και της κοινωνίας. Λες και οι φασίστες και οι υποστηρικτές τους είναι από άλλο πλανήτη ή είναι εγγενές κομμάτι της αστικής τάξης.

Με λίγα λόγια διατηρείται η εικόνα της ζωής ως απλά μία, διαφορετική, κομμουνιστική πλέον, αλληλουχία παραγωγής και κατανάλωσης και του ατόμου ως αυτόματο που το μόνο που χρειάζεται για να είναι ευτυχισμένο είναι τροφή, στέγη και δουλειά. Από αυτήν τη μονομερή και μυωπική θεώρηση είναι αδύνατον να παραχθεί ολιστική κριτική στο υπάρχον. Ο επαναστατικός χώρος αγκιστρώνεται στο σάπιο κοινωνικό σώμα και στην ακόμα πιο σάπια μικροαστικοποιημένη εργατική τάξη θέτοντας απέναντι του το κεφάλαιο και το κράτος σα μονοσήμαντες και αναγκαστικά διαπλεκόμενες οντότητες. Έτσι μένουν στο απυρόβλητο θεμελιώδη στοιχεία του συστήματος όπως ο πολιτισμός του και η ίδια του η κοινωνία και όπως η, δυνητικά εκτός καπιταλισμού, εξουσιαστική μαζική συγκρότηση.

Η αναρχοατομικιστική, μηδενιστική κριτική

Η ουσία είναι πως «κρίση» υπήρχε ανέκαθεν. Από τη στιγμή που τα άτομα δέχθηκαν να φορέσουν το ζυγό του πολιτισμού και στριμώχθηκαν στα πλαίσια της μαζικής κοινωνίας. Η ζωή υποβαθμίστηκε σε έναν αγώνα αφομοίωσης, μεγιστοποίησης του κέρδους και της κατανάλωσης. Η ατομικότητα κατακομματιάστηκε σε ρόλους και φορτώθηκε υποχρεώσεις και δικαιώματα. Μετατράπηκε σε εμπόρευμα, σε έναν πνευματικά ανάπηρο, αλυσοδεμένο κρατούμενο που θαμπωμένος από το θέαμα του καπιταλιστικού σήμερα τσίρκου γλύφει εκστατικά τις αλυσίδες του ελπίζοντας σε μία ευκαιρία να ανέβει και αυτός μια μέρα στη σκηνή, είτε ως θηρίο είτε ως θηριοδαμαστής. Η βούληση της και οι επιθυμίες της καταδικάστηκαν σε θάνατο και αντικαταστάθηκαν από τη δουλικότητα του σκλάβου παραγωγού και τις πλαστές ανάγκες του ηλίθιου καταναλωτή. Ο τρόπος που βλέπει τα πράγματα διαστρεβλώνεται διαρκώς. Η γνώση είναι ένα κωλόχαρτο-διαβατήριο για την αναβαθμισμένη μισθωτή σκλαβιά ή τη σιχαμερή εξουσία. Ο έρωτας είναι αποτέλεσμα του πλούτου ή βιασμός στα κρεβάτια των μπουρδέλων. Η φύση είναι ένα απέραντο δυνητικό εργοστάσιο.

Το άτομο αποποιήθηκε τον εαυτό του. Μετατράπηκε σε μάζα, σε όχλο. Άγεται και φέρεται κάτω από τα κελεύσματα ηγετών και ιδεολογιών. Αλλάζει γνώμη όπως αλλάζει κανάλι. Ψάχνει να βολευτεί όπου και όπως μπορεί. Δε μιλάει ποτέ. Γιατί η μάζα δε μπορεί να μιλήσει, μπορεί μόνο να βγάλει άναρθρες κραυγές χωρίς νόημα. Τα «άτομα» που την αποτελούν σαπίζουν αργά αλλά σταθερά στον κοινωνικό βάλτο που δημιούργησαν τα ίδια ή η ανοχή τους. Και η σαπίλα δεν κάνει ταξικές διακρίσεις. Σαπίζει ο λούμπεν στα γήπεδα κουνώντας κασκόλ, σε κάποιο παγκάκι καρφώνοντας ενέσεις. Σαπίζει ο εργάτης και ο υπάλληλος στα εργοστάσια και στα γραφεία, στις διεκδικήσεις των δικαιωμάτων του, στη ζητιανιά περισσότερων ψίχουλων. Σαπίζει ο μικροαστός στο μαγαζάκι του, στο κυριακάτικο τραπέζι με τη γυναίκα και τα παιδιά του. Και όλοι μαζί σαπίζουν στις καφετέριες, στα σινεμά, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, σαπίζουν στην αγανάκτηση τους, στα κάλπικα όνειρα τους.

Το μόνο αντίδοτο που υπάρχει στη σαπίλα είναι η Εξέγερση. Η θέληση του ατόμου να ελευθερώσει τον εαυτό του από κάθε δεσμό. Η πλήρης απαγκίστρωση από την εξουσία και η ανελέητη επίθεση στην κοινωνία. Αυτή η επίθεση δεν είναι μια στείρα κριτική μιας χούφτας απελπισμένων. Είναι μια διττή πολιτική και στρατηγική επιλογή. Ασκώντας κριτική στην κοινωνία αποδομεί κανείς τους ρόλους, τις ταυτότητες και τις σχέσεις της κυριαρχίας, τα σημαντικότερα κοινωνικά συστατικά. Αυτή η αποδόμηση οδηγεί στην εξεγερσιακή «μόλυνση» της δεξαμενής από την οποία η εξουσία αντλεί τη δύναμή της. Παράλληλα σηκώνοντας το γάντι ενάντια στην κοινωνία, προσβάλλει κανείς τις αξίες και τα ιδανικά του κεφαλαίου και του κράτους, επιτίθεται ευθέως στον πολιτισμό της εξουσίας.

Πρέπει επιτέλους να έρθει στο προσκήνιο το άτομο. Όχι η θατσερική λοβοτομημένη  μικροπρεπής καρικατούρα του πολίτη, του «ελεύθερου» εργαζόμενου και καταναλωτή ή του «ανεξάρτητου» αστού. Μιλάμε για την αυτόνομη και δυνατή εξεγερμένη ατομικότητα. Μιλάμε για την εξατομικευμένη συνείδηση που με όπλο την άρνηση διαλύει όλα τα φαντάσματα που θέλουν να της φορέσουν τις αλυσίδες τους. Μιλάμε τέλος για τις εξεγερμένες ατομικότητες που, προτάσσοντας τη θέληση τους για πραγματική και με νόημα ζωή, στρέφονται συνειδητά και με λύσσα ενάντια σε ότι συγκροτεί το υπάρχον.

Ο Εξεγερμένος

Δεν είναι ο στόχος του κειμένου να κατηχήσει ή να δώσει κατευθυντήριες γραμμές. Καθένας βρίσκει το δικό του ξεχωριστό μονοπάτι στην Εξέγερση. Θα σταθεί μόνο λίγο να θαυμάσει αυτό το νέο υποκείμενο. Δε μοιάζει σαν τα άλλα, ούτε το ενδιαφέρει να πάρει τη θέση τους στις διάφορες επαναστατικές θρησκείες και τα δόγματά τους. Ο Εξεγερμένος είναι ο νέος μη-άνθρωπος, εκμηδενίζει ακόμα και αυτό το είδωλο του Διαφωτισμού κάνοντας το, αυτό που ο Στίρνερ ονομάζει, ιδιοκτησία του. Η δύναμη του είναι ασταμάτητη γιατί ότι έχει για στήριγμα είναι καλά κρυμμένο μέσα του, αθέατο από τις σειρήνες των εχθρών του. Δεν υπακούει σε καμιά ηθική, κανένα νόμο ή κανόνα, σε καμιά ιδεολογία και σε καμιά έννοια που βρίσκεται έξω και πάνω από αυτόν. Δεν είναι ούτε οπαδός ενός βαρετού και άψυχου υλισμού, ούτε πιστός των ιδεαλιστικών φαντασμάτων. Για την ηθική είναι αμαρτωλός, για το νόμο εγκληματίας, για την ανθρωπότητα απάνθρωπος, για τον πολιτισμό βάρβαρος και για την κοινωνία καρκίνωμα. Είναι περήφανος και αγέρωχος. Είναι καλλιτέχνης και πολεμιστής. Είναι τα πάντα και τίποτα. Είναι το άπειρο και το μηδέν.

Το Βίωμα ως κεντρικό σημείο της ατομικής εξέγερσης

Ο περιγραφή της ιδεολογίας ως ψευδή συνείδηση δε φτάνει στα όρια του, το αντικειμένου της κριτικής. Η ιδεολογία γεννάει και πλαστές εικόνες για την πραγματικότητα. Οι βάσεις μιας ιδεολογίας σχηματίζονται σε συγκεκριμένα χωροχρονικά πλαίσια. Οι σκέψεις αυτές απαντούν σε χωροχρονικά προσδιορισμένες ανάγκες (και ενίοτε  στη βλακεία) των ανθρώπων που τις διαμόρφωσαν. Η ανθρώπινη ανοησία όμως συνηθίζει να θεωρεί κάθε τόσο πως ανακάλυψε την αιώνια αλήθεια. Το αποτέλεσμα είναι οι σκέψεις να ταριχεύονται και να μπαίνουν σε μουσειακές προθήκες. Τα άτομα γίνονται πιστοί και ανεβάζουν τις προθήκες στον ιδεολογικό βωμό. Εκεί αυτές ντύνονται με ιερότητα και απαιτούν λατρεία. Η ζωή του πιστού περιβάλλεται από φαντάσματα. Οι φίλοι του είναι φαντάσματα, οι εχθροί του είναι φαντάσματα, οι θεοί του είναι φαντάσματα. Η πραγματικότητα που αντιλαμβάνεται ο πιστός υπάρχει μόνο στο κεφάλι του.

Για να σταματήσει η σκλαβιά της πίστης πρέπει το άτομο να ζει. Το βίωμα όμως θεωρείται λανθασμένα, κατά τη γνώμη μου, ως κάτι κυρίως σωματικό. Το βίωμα συντελείται και από το σώμα και από το νου. Δυστυχώς οι αναρχικοί δεν έχουμε ξεφύγει από τον πεζό μαρξιστικό υλισμό ούτε σε αυτό το πεδίο. Το άτομο είναι ολότητα. Όλες οι εξουσιαστικές ιδεοληψίες πάσχισαν μάταια να το διαχωρίσουν. Ένας «εγκρατής» διανοούμενος είναι ένας στερημένος κουρελής. Ένας «απλός άνθρωπος» είναι ένα ηλίθιο κτήνος.  Η σκέψη και οι αισθήσεις μας πρέπει να γίνουν όργανα απόλαυσης της ελεύθερης ζωής και το ίδιο ισχύει και για το σώμα μας.

Η Αναρχία δεν είναι μια «επαναστατική» εναλλακτική του χριστιανικού παραδείσου. Δεν είναι ούτε απλά κάτι για να γεμίζει τόμους βιβλίων ή κάτι που ικανοποιεί τα στομάχια των πεινασμένων. Και πάνω από όλα η Αναρχία δε δωρίζεται. Η Αναρχία βιώνεται. Στο τώρα και από όποιον θέλει να τη βιώσει, μόνος του ή με τους συντρόφους του. Η αναρχική εξέγερση του ατόμου στοχεύει ακριβώς σε αυτό. Δεν πρόκειται για μια θυσία «για τις εκμεταλλευόμενες μάζες» αλλά για την έκφραση της θέλησης να ζήσει κανείς ελεύθερα. Το λάθος που κάνουν οι κοινωνιστές είναι ότι βλέπουν την ελευθερία στο θολό αποτέλεσμα μιας μελλοντικής κοινωνικής αρμονίας και όχι στην ίδια την επαναστατική διαδικασία. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε μια πιθανή μερική ελευθερία για τους αυριανούς ανθρώπους, για τους άλλους και όχι δικό μας βίωμα. Όμως όπου υπάρχουν πιθανότητες υπάρχει και περιθώριο αποτυχίας. Επίσης οποιαδήποτε ελευθερία στα πλαίσια της μαζικής κοινωνίας είναι κολοβή ελευθερία. Στη δεύτερη περίπτωση έχουμε τη σίγουρη και βιωμένη ελευθερία του πολεμιστή, του δράστη. Επομένως η αναρχική εξέγερση είναι μια διαρκής διαδικασία και σταματάει με το θάνατο του εξεγερμένου και όχι με τις νίκες ή τις ήττες του. Ένας αναρχικός εξεγερμένος που βρίσκεται στα μπουντρούμια του εχθρού βιώνει μια δέκα φορές ποιοτικότερη ελευθερία από εκείνη του σκλάβου που «κέρδισε» μια απεργία και συνεχίζει να ζει «έξω» (ευτυχώς ή δυστυχώς στην Ελλάδα έχουμε δεκάδες τέτοια περήφανα παραδείγματα).

Επομένως είναι μάλλον καλύτερα να βιώνουμε την ελευθερία της Αναρχίας στον καθημερινό αγώνα για την πραγμάτωση του εαυτού μας μέσω της εξέγερσης παρά να καταναλώνουμε τη ζωή μας «στο πως πρέπει να ζήσουμε στο μέλλον» ή «για το καλό της κοινωνίας». Είναι μάλλον καλύτερα να βλέπουμε τη ζωή μας σαν μια αλληλουχία μαχών στον ατελείωτο πόλεμο για ελευθερία παρά σαν μια εξίσωση που προχωράμε βαθμιαία μέχρι να φτάσουμε στη λύση της. Καλύτερα πολεμιστές, παρά ιεραπόστολοι και λογιστές…

In gladi veritas

Αναδημοσίευση από το πρώτο τεύχος του αναρχομηδενιστικού εντύπου Μηδενιστική Πορεία