Tag: Ελλάδα

Η δημιουργία τάσεων

Τα τελευταία χρόνια, ο οξυδερκής παρατηρητής μπορεί να ξεχωρίσει σημαντικές αλλαγές που συντελούνται στο εσωτερικό του αντιεξουσιαστικού-αναρχικού \”χώρου\”. Η λεγόμενη κρίση προκάλεσε προβληματισμούς και αναστοχασμούς σε μια μεγάλη μερίδα των αναρχικών. Για πρώτη ίσως φορά στην Ελλάδα τα διαφορά σκεπτικά και οι ποικίλες αναλύσεις σχετικά με την επανάσταση, \”αποδελτιώνονται\” σε διαφορετικές και διακριτές αναρχικές τάσεις. Επιτέλους γίνεται ορατό πως ο αναρχικός χώρος δεν είναι (ευτυχώς) ένα συμπαγές πολιτικό μόρφωμα αλλά ένα πολυτασικό και πολύμορφο μωσαϊκό απόψεων και στοχεύσεων.

Από αυτή τη διαδικασία έχουν ήδη αρχίσει να διαμορφώνονται εντός της αναρχίας διαφορετικοί πόλοι. Η πιο ξεκάθαρη τέτοια συγκρότηση είναι ο πόλος της κοινωνικής αναρχίας. Από το γενικόλογο σύνθημα της κοινωνικής επανάστασης που γράφονταν σχεδόν από τους πάντες τα προηγούμενα χρόνια, οι σύντροφοι που έχουν αυτό το σκεπτικό έχουν κάνει σημαντικά βήματα τόσο στο επίπεδο της δικής τους ανάλυσης όσο και στο επίπεδο της οργάνωσης, βασικό πρόβλημα αυτού του χώρου διαχρονικά. Θα προχωρήσουμε παρακάτω στην κριτική των κοινωνιστικών απόψεων· αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ είναι να καταδείξουμε ότι παρ\’ όλες τις διαφωνίες είναι θετικό ότι επιτυγχάνεται μια αντιστοιχία λόγου και πράξης που αργότερα δεν υπήρχε. Και λέμε πως είναι θετικό γιατί οτιδήποτε είναι καλύτερο από των εγκλωβισμό στα καφενεία των Εξαρχείων.

Αντικοινωνική κριτική

Αυτό που πιστεύω πως λάμπει δια της απουσίας του από την κοινωνιστική ατζέντα είναι η κριτική στην κοινωνία. Αυτό μπορεί να ερμηνευτεί με ποικίλους τρόπους. Είναι κατανοητό πως η άσκηση κριτικής στο υποκείμενο που πιστεύεις ότι θα φέρει την επανάσταση, συνίσταται στην αποδόμηση ενός μεγάλου κομματιού της θεωρίας σου. Ιδιαίτερα λόγω της σημερινής κατάστασης στης κοινωνίας, μια ρεαλιστική κριτική δε μπορεί εκ των πραγμάτων να σταματήσει μέχρι να φτάσει στην εκμηδένιση του αντικειμένου της. Επίσης υπάρχει και η συγκυρία. Παραδοσιακά οι κρίσεις του καπιταλισμού θεωρούνται από τους επαναστάτες ως ευκαιρίες. Δηλαδή ακόμη και εκείνοι που αντιλαμβάνονται την αισχρή συνειδησιακή κατάσταση του κοινωνικού σώματος, τη βάζουν τακτικά κάτω από το χαλί ώστε να μη χαθεί ακόμα μια ευκαιρία. Στην επαναστατική διαδικασία που ελπίζουν να ακολουθήσει, θεωρούν πως υπάρχει χώρος να βελτιωθεί η κατάσταση.

Αντίθετα με ότι φαίνεται εκ πρώτης όψεως,  οι προβληματικές που ανακύπτουν από την μη κριτική στην κοινωνία δεν έχουν σχέση μόνο με τη μη ρεαλιστική αντίληψη της κατάστασης. Το πρόβλημα είναι ότι ο κοινωνισμός ως αντίληψη συσκοτίζει και αποκρύπτει σημαντικές πτυχές του εξουσιαστικού συμπλέγματος. Ο όρος κοινωνία αναλύεται εξαιρετικά επιφανειακά ως ένα άθροισμα ατόμων, μια συλλογική επιλογή διαβίωσης. Αυτή η θεώρηση είναι πλήρως διάτρητη. Η κοινωνία δεν ταυτίζεται με το συλλογική διαβίωση και το συλλογικό πράττειν. Επίσης εχθρεύεται εκ φύσεως το άτομο και λειτουργεί μόνο με την ύπαρξη μαζών. Οι κοινωνίες είναι μαζικά μορφώματα που δημιουργήθηκαν για να εξυπηρετούν την εκάστοτε εξουσία και δεν είναι σε καμιά περίπτωση αποτέλεσμα μια φυσικής διαδικασίας ούτε βέβαια ελεύθερη επιλογή, όπως συχνά παρουσιάζεται. Η κοινωνία γεννά την παραγωγή και την οικονομία. Η κοινωνία γεννά τον πολιτισμό. Όλα αυτά συμπλέκονται σε ένα τερατώδες σύνολο που εξανδραποδίζει την ατομικότητα, τη φύση και την ελευθερία. Η κοινωνία είναι ένα σύνολο ταυτοτήτων και ρόλων που δημιουργούνται από τα πάνω και διαχέονται, αναπαράγονται και εξελίσσονται από τους υπηκόους συνειδητά ή ασυνείδητα. Η κοινωνία δε συνδυάζεται με την ατομική ελευθερία. Το άτομο οφείλει να επιτελεί τους κοινωνικούς του ρόλους σε οποιαδήποτε κατάσταση το εντάσσει σε μαζικό κοινωνικό σύστημα. Ως επακόλουθο και η συλλογική ελευθερία, η οποία βασίζεται στη σύμπραξη ανεξάρτητων και δυνατών ατόμων, εχθρεύεται την κοινωνική συγκρότηση. Η εξουσία δεν είναι απλά το κράτος και το κεφάλαιο. Η εξουσία είναι και σύστημα σχέσεων και όσο οι επαναστάτες επιμένουν να στοχεύουν σε μαζικές κοινωνικές χίμαιρες αυτό το σύστημα σχέσεων δεν πεθαίνει αλλά μεταλλάσσεται σε κάτι ισχυρότερο και ανθεκτικότερο ακριβώς όπως οι ιοί.

Επομένως η κοινωνική κριτική ανοίγει ένα τεράστιο πεδίο για την αναρχική επίθεση που στοχεύει πλέον της ιερές αγελάδες των παλιών επαναστατών, όπως η ίδια η κοινωνία, ο πολιτισμός, η παραγωγή και η οικονομία. Παράλληλα ξεπηδούν νέα μέτωπα όπως η επίθεση στην επιστήμη ως χειραγώγηση της γνώσης και ως εξουσιαστική δύναμη, η επιθετικές αναλύσεις σχετικά με το ιδεολόγημα της προόδου σε συνάρτηση με το φυσικό κόσμο και η αποδόμηση του ανθρωποκεντρισμού και της ίδιας της έννοιας της ανθρωπότητας ως φαντασιακή και εξουσιαστική κοινότητα, κληροδοτήματα και τα δύο των αστικών επαναστάσεων του παρελθόντος και του Διαφωτισμού. Παραβιάζοντας την πύλη του ιερού άβατου της κοινωνίας ως αντικείμενο κριτικής και επίθεσης, βρίσκουμε μερικά από τα πιο καλά κρυμμένα και τα πιο αποκρουστικά εργαλεία της κυριαρχίας διαχρονικά και όχι μόνο μέσα στους αιώνες που βασιλεύει ο καπιταλισμός.

Αναρχικός ρεφορμισμός

Η κριτική στην κοινωνία προσφέρει επίσης την ευκαιρία στην αναρχία να δημιουργήσει επιτέλους τις δικές της, αυτόνομες αναλύσεις μακριά από το δύσοσμο κουφάρι του μαρξισμού. Η αναπαραγωγή της μαρξιστικής \”επαναστατικής\” εξίσωσης βγάζοντας απλά έξω τη μεταβλητή της εξουσίας δεν οδηγεί στην ελευθερία. Πρώτον γιατί η εξουσία όπως είπαμε παραπάνω δεν είναι μονοδιάστατη έννοια και δε συνοψίζεται στον αστικό ή σοσιαλιστικό κρατισμό. Δεύτερον γιατί ο στείρος οικονομισμός και εργατισμός του μαρξισμού δε μπορούν να ερμηνεύσουν τις σύγχρονες κοινωνίες εκτρώματα στις οποίες αναθέτουν την επανάσταση. Η υιοθέτηση με αντιεξουσιαστικό λούστρο των εργατίστικων προταγμάτων και της παραγωγικής εμμονής οδηγεί ακόμα και συνεπέστατους αναρχικούς στα μονοπάτια του κομμουνιστικού ρεφορμισμού. Η εκκωφαντική απουσία της ουσιαστικής ατομικής ελευθερίας από τον αναρχικό λόγο οδηγεί σε μια, κομμουνιστική πλέον, μαζοποίηση, δηλαδή σε νέα δεσμά. Η ελευθερία μετατίθεται για ακόμα μια φορά στις καλένδες. Προς το παρών ας παράγουμε, αυτοδιαχειριζόμενοι τη μιζέρια μας.

Η ρεφορμιστική στροφή λόγω της κοινωνιστικής εμμονής γίνεται ορατή όλο και περισσότερο. Σήμερα στον αναρχικό λόγο κυριαρχεί  ένας αριστερίστικου τύπου οικονομισμός που εγκλωβίζεται στο πεδίο της ταξικής πάλης. Παράλληλα επιστρέφει η λογική της περιούσιας τάξης που θα κληρονομήσει τον κόσμο. Πολλοί αναρχικοί τρέχουν πίσω από κάθε εργατικό αγώνα που ζητά ψίχουλα και τη διατήρηση του καπιταλιστικού παραγωγικού ιστού. Φαντασιακά άγριων απεργιών προβάλλονται πάνω στα εργατικά υποκείμενα όταν τα ίδια δεν έχουν καμία τέτοια διάθεση, όπως στην περίπτωση των απεργών του μετρό. Πλέον σπάνια διαβάζει ή ακούει κανείς μια κριτική στην ίδια την παραγωγή και την οικονομία. Αυτή η λογική οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε διαχειριστικές λογικές. Ο έλεγχος των μέσων παραγωγής δε έχει τίποτα το επαναστατικό. Η αριστερά το γνωρίζει αυτό και γι\’ αυτό το λόγο την αβαντάρει. Η οικονομία λειτουργεί περίφημα όποιος και να διαχειρίζεται τις μηχανές της. Η αυτοοργάνωση της παραγωγής είναι μια εναλλακτική εκδοχή των οικονομικών μαζικών κοινωνιών και δεν έχει καμιά σχέση με την ελευθερία και την αναρχία.

Η νέα Αναρχία

Υπάρχει λοιπόν ένας πόλος που κομμουνιστικοποιεί την αναρχία. Αυτή η αριστερή στροφή ενός κομματιού του χώρου όμως, αφήνει πίσω της ένα τεράστιο κενό. Είναι λοιπόν απαραίτητο να αναδυθούν νέες, αυθεντικά αναρχικές, αναλύσεις που θα συσπειρώσουν εκείνους τους συντρόφους που δε θεωρούν τους εαυτούς τους μια αντιεξουσιαστική συνιστώσα της Αριστεράς. Αναλύσεις που από διαφορετικές βάσεις θα επιτίθενται ευθέως στο κοινωνικό τερατούργημα, στον πολιτισμό, την ανθρωπιστική ηθική, στην επιστήμη και την τεχνολογία, στην παραγωγή και την οικονομία. Αυτές οι αναλύσεις ανοίγουν περάσματα όπου μπορεί να συναντηθεί μια μεγάλη γκάμα αναρχικών από οικοαναρχικούς και αντιπολιτισμικούς, μέχρι μη κομμουνιστές εξεγερσιακούς και ατομικιστές. Η κάθε αντίληψη πρέπει να διεκδικήσει αυτόνομα το χώρο της καλύπτοντας το κενό που περιγράψαμε πριν. Είναι απαραίτητη η ανάδυση ενός νέου αυθεντικά αναρχικού πόλου που θα σηκώσει το βάρος της επίθεσης στο υπάρχον, στο θέατρο του διεξαγόμενου πολέμου.

Δε μιλάω σε καμιά περίπτωση για τη δημιουργία άλλης μιας κεντρικής οργάνωσης. Μιλάω για την \”εκμετάλλευση\” του κενού ώστε αυτό να συμπληρωθεί από την αυθεντική και επιθετική Αναρχία. Δε μιλάω για τη δημιουργία ενός ανταγωνιστικού πόλου προς στους κοινωνιστές αλλά για τη δημιουργία ενός αντίπαλου δέους του κράτους και της εξουσίας. Δε μιλάω για μια φαντασιακή ενότητα αλλά για ένα πολύπλευρο επιθετικό ρεύμα που τα κομμάτια του θα συμπράττουν άτυπα και κατά το δοκούν.

Ο Μηδενισμός

Η μηδενιστική τάση μπορεί να προσφέρει τα μέγιστα σε αυτή τη διαδικασία. Η αιχμηρή μηδενιστική κριτική έχει διαλύσει προ πολλού τα φαντάσματα της κοινωνίας και του πολιτισμού. Ο μηδενιστικός λόγος, φύσει πολεμικός, αποδομεί το σύνολο της εξουσίας και αποτελεί μια λυσσαλέα επίθεση στο υπάρχον. Είναι απαραίτητο αυτός ο λόγος να εμπλουτίζεται διαρκώς, να ανακαλύπτει συνέχεια νέα αναλυτικά εργαλεία και να διαχέεται σαν γάγγραινα στο κοινωνικό σώμα. Όχι για να πείσει, αλλά για να δηλώσει πως υπάρχει μια χούφτα ανθρώπων που αρνούνται να ζήσουν σαν αριθμοί. Που αρνούνται να δεχθούν οποιαδήποτε αντιδραστική η επαναστατική εξουσιαστική αλλαγή στο όνομα της πανανθρώπινης ευτυχίας. Που προτιμούν να πεθάνουν μαχόμενοι μέχρι το τέλος παρά να ανεχθούν τα σύγχρονα κοινωνικά κάτεργα ή να συμπορευθούν με τους αριστερούς και \”αντιεξουσιαστές\” δήμιους της ελευθερίας. Αυτή η μαχόμενη μειοψηφία,  κατασυκοφαντημένη σχεδόν από όλους και σταμπαρισμένη από τον εχθρό, πρέπει να συμβάλλει στη δημιουργία ενός επιθετικού αναρχικού μετώπου, σε πλήρη ρήξη με ότι συνιστά το υπάρχον. Μια σύμπραξη διαφορετικών συντρόφων που τους ενώνει το μίσος για την εξουσία και τους υποτακτικούς της και η αγάπη για γεμάτη ουσία ζωή. Οι μηδενιστές θα φέρουμε πάντα περήφανα το λάβαρο της διαρκούς αναρχικής εξέγερσης. Μέχρι την Ανατολή του Μηδενός…

Μετά την εξέγερση του Δεκέμβρη του 2008, είναι σχετικά εύκολο να παρατηρήσει κανείς  μια κοινωνιστική στροφή του αναρχικού-αντιεξουσιαστικού χώρου. Βασισμένοι σε μια ανάλυση της εξέγερσης που έλεγε πως ο τερματισμός της οφειλόταν στο μη άνοιγμα του λόγου της στο προλεταριάτο και τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, πολλοί αναρχικοί στράφηκαν σε μια όλο και πιο εξωστρεφή δράση με σκοπό τη διάχυση του λόγου στην κοινωνία. Είδαμε λοιπόν τις περίφημες λαϊκές συνελεύσεις, τα αυτοοργανωμένα εγχειρήματα αναρχικών, αριστερών και παρατρεχάμενων, τα αυτόνομα σχήματα στα πανεπιστήμια κλπ.

Με τον ερχομό της \”κρίσης\” αυτή η κοινωνιστική \”δυναμική\” βρήκε νέο πεδίο δράσης στην κάλυψη του κενού που άφησε η στρατηγική διάλυση, από τη μεριά της εξουσίας, του κοινωνικού κράτους. Βέβαια η συγκεκριμένη νοοτροπία υπήρχε και πριν την εξέγερση στο θέμα της αλληλεγγύης στους μετανάστες. Είτε λόγω ενός αισθήματος \”ταξικής αδελφοσύνης\”, είτε από απλή φιλανθρωπία πολλοί ασχολήθηκαν με τις άμεσες υλικές ανάγκες των μεταναστών καθώς και με την ανάγκη νομιμοποίησης έστω κάποιον πτυχών της ύπαρξης τους στην Ελλάδα (π.χ. προσωρινές άδειες παραμονής, άδειες εργασίας και ταξιδιωτικά έγγραφα).

Σε περιβάλλον κρίσης λοιπόν αυτή η σταυροφορία ανθρωπιάς γιγαντώθηκε. Συλλογικές κουζίνες ανέργων, ανταλλακτικά παζάρια, εμπόριο χωρίς μεσάζοντες, στέγαση, d.i.y. μαθήματα χειροτεχνίας και άλλων, παιδικοί \”σταθμοί\”, λαϊκές πολιτιστικές εκδηλώσεις, είναι μόνο μερικές από τις δομές που στήθηκαν για να καλύψουν τις υλικές και δευτερευόντως κάποιες πνευματικές ανάγκες του εξαθλιωμένου πληθυσμού.

Πριν περάσουμε στην ουσία αυτής της πρακτικής ας προσπαθήσουμε να δούμε την οπτική του κράτους. Είναι ελπίζω γενικά αποδεκτό πως το κράτος αντιμετωπίζει τους πολίτες του ως υποτελείς του και πως το κεφάλαιο βλέπει μόνο παραγωγικές μονάδες και καταναλωτές. Λίγο ενδιαφέρει το κράτος και το κεφάλαιο αν το υποκείμενο είναι μετανάστης, γυναίκα, ανήλικος, άνδρας, νέος ή γέρος κλπ. Εννοώ δεν τον ενδιαφέρουν ως τέτοιοι. Το κράτος αντίθετα με τους σκλάβους του δεν είναι ούτε φύσει ρατσιστικό, ούτε φύσει πατριαρχικό, ούτε βέβαια φύσει πατριωτικό, ούτε τίποτα. Χρησιμοποιεί όμως αυτά τα ιδεολογήματα όταν τα χρειαστεί. Έτσι σήμερα που υπάρχει πλεονάζον εργατικό δυναμικό φοράει η μάσκα του ρατσιστή και του διώκτη των απόκληρων όπως με την ίδια ευκολία είχε φορέσει το προσωπείο του κοσμοπολίτη όταν χρειαζόταν φθηνά εργατικά χέρια τη δεκαετία του 90. Δεν μπορεί σήμερα να ανεχτεί μια μάζα πεινασμένων να διακόπτει την ομαλότητα της οικονομίας με πολιτικές ή παραβατικές συμπεριφορές. Ταυτόχρονα όμως γνωρίζει πως δε μπορεί απλά να εξολοθρεύσει σωματικά όσους του περισσεύουν. Επομένως μεταχειρίζεται άλλες πλάγιες στρατηγικές όπως τη συνεργασία σε κάποια επίπεδα με τους ναζί, την εξώθηση στο έγκλημα και μετά στη φυλακή-αποθήκη, την επιμήκυνση της στρατιωτικής θητείας, τις αυτοκτονίες κλπ. Το κράτος ενδιαφέρεται να διατηρήσει την εξουσία του. Προσπαθεί πάντα να βρει την ισορροπία μεταξύ πολιτικού κόστους και αποτελεσματικότητας. Εδώ λοιπόν έρχεται η αναρχική φιλανθρωπία που άθελα της το συνδράμει.

Γιατί, τι ενοχλεί πιστεύεται το κράτος π.χ. μια συλλογική κουζίνα;  Ταΐζει τους υποτελείς που δεν συμφέρει οικονομικά να ταΐζει το ίδιο και επιπλέον οι τελευταίοι ως χορτασμένοι είναι πιο διαχειρίσιμοι. Το κράτος δε χρειάζεται ούτε να ξοδέψει για τους περισσευούμενος ούτε να διακινδυνεύει να φθαρεί πολιτικά μέσω μιας άγριας καταστολής. Βέβαια η συνειδητοποίηση αυτής της πραγματικότητας από μεριάς αναρχικών προϋποθέτει την απόρριψη του ανθρωπισμού, αυτού του αστικού κατάλοιπου του Διαφωτισμού που επιμένει να κουβαλάει. Όσο οι αναρχικοί βλέπουν τους εαυτούς τους ως ταπεινούς σωτήρες της ανθρωπότητας θα φανερώνουν μια ευμεγέθη αχίλλειο φτέρνα στην οποία θα στοχεύει η εξουσία. Επιπλέον η συνθήκη της φιλανθρωπίας είναι άκρως εξαχρειωτική και για τις δύο πλευρές. Ο φιλάνθρωπος αναγκάζεται υποσυνείδητα να έχει μια σχέση ευθύνης προς τους κοινωνικά απόβλητους λες και η εξαθλίωση τους είναι δικό του έργο. Ο δέκτης της φιλανθρωπίας αποκτά σχέση εξάρτησης με το φιλάνθρωπο και επιβεβαιώνεται η αδυναμία της ατομικότητας του να πάρει τη ζωή του στα χέρια του. Ο εξεγερμένος γίνεται παραμάνα και ο σκλάβος παραμένει σκλάβος.

Οι αναρχικοί όμως δε χρησιμοποιούν μόνο το επιχείρημα της \”κοινωνικής αλληλεγγύης\”, της λεκτικά κεκαλυμμένης δηλαδή, φιλανθρωπίας. Υποστηρίζουν πως αυτές οι δομές προβάλλουν έναν άλλον τρόπο κοινωνικής οργάνωσης. Θα μπορούσαμε να πούμε εδώ πως αυτός ο ρεφορμιστικός στόχος δεν είναι δουλειά των αναρχικών αλλά ακόμα και αυτός σπάνια επιτυγχάνεται. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει τα κοινωνικά υποκείμενα που εμπλέκονται να θέλουν κάτι τέτοιο. Άσχετα με τα φαντασιακά των συντρόφων που οργανώνουν αυτά τα εγχειρήματα, τα υποκείμενα έρχονται για έναν ειλικρινέστατο και προφανή λόγο: για να τραφούν να ντυθούν και να ψυχαγωγηθούν τσάμπα. Θα μπορούσαν να είναι ακριβώς οι ίδιοι που χτες έτρωγαν στο συσσίτιο της ενορίας ή έμειναν στο ξενώνα μιας Μ.Κ.Ο. Ελάχιστα τους ενδιαφέρει η κοινωνική αυτοοργάνωση με βάση τα αναρχοκομμουνιστικά προτάγματα, όπως και ελάχιστα τους ενδιαφέρει η κατάλυση των εμπορευματικών σχέσεων. Αν μπορούσαν να εξασφαλίσουν πχ. ένα προνοιακό επίδομα θα προτιμούσαν αυτό και αν κάποιοι ελάχιστοι γύριζαν στις αυτοοργανωμένες ή όχι δομές θα το έκαναν με το ρόλο πλέον του φιλάνθρωπου.

Με αυτόν λοιπόν το κοινωνιστικό, φιλανθρωπικό προσανατολισμό είναι αδύνατη η κοινωνική κριτική. Κανείς δε μιλάει πια για τις ευθύνες των υποκειμένων. Ούτε για τους μετανάστες που βρίσκονται για δεκαετίες στην Ελλάδα και το μόνο που έφτιαξαν ήταν διακοσμητικές μεταναστευτικές οργανώσεις και δεν άγγιζαν τους φασίστες ακόμα και πριν την κρίση που δε γέμιζαν ούτε ταξί, ούτε για τη μικροαστοικοποίηση πολλών εξ αυτών, ούτε για την σχεδόν καθολικά αδιαμαρτύρητη ανοχή στις αστυνομικές παρενοχλήσεις και το ντόπιο ρατσισμό. Ούτε για του ελληνάρες που θεωρούσαν την υλική φτωχιά αμαρτία αφού οι ίδιοι ήταν ματωμένοι νοικοκυραίοι,  που στήριζαν το σύστημα που τους έτρεφε για δεκαετίες και σαν ζόμπι κατανάλωναν και παρήγαν ότι πρόσταζαν τα αφεντικά και που η μόνη πράξη \”κοινωνικής ανυπακοής\” που κατάφεραν να κάνουν μαζικά, ήταν ο αγανακτισμένος βόθρος.

Διατηρούμε λοιπόν τα σκατά που έχει η πλέμπα στο κεφάλι της γιατί τώρα η προτεραιότητα είναι να γεμίσει την κοιλιά της ώστε να μπορούμε να της δείξουμε το δρόμο για την επανάσταση και τη βασιλεία των ουρανών. Τι σημασία έχει αν το μόνο που θέλει είναι δουλειά για να μπορεί ξανά να καταναλώνει όπως πριν, τι σημασία έχει που συναινούσε και συναινεί στην καταστολή των αναρχικών, τι σημασία έχει που εκτός από τους πατροπαράδοτους νταβατζήδες της, τώρα στηρίζει και τους νεοναζί αλλά και τη ρεφορμιστική αριστερά της διαχείρισης. Τι σημασία έχει εν τέλει αν δε θέλει επανάσταση. Πρέπει να την κάνει με το ζόρι.

Δυστυχώς ο ρεαλισμός είναι σπάνια αναλυτικό εργαλείο των αναρχικών. Σήμερα όμως που η εξολόθρευση μας είναι κεντρική επιλογή των εξουσιαστών, δεν έχουμε περιθώρια να φαντασιωνόμαστε λαϊκούς ξεσηκωμούς. Και αν τελικά ηττηθούμε, η αντικοινωνική κριτική που θα ακολουθήσει  θα είναι απλά ένα κενό παράπονο. Εμείς θα φταίμε και όχι οι μάζες.

Κοινωνία

Η μαζική κοινωνία είναι μια αναγκαστική συνθήκη που, επιβλήθηκε στα άτομα και τις ομαδοποιήσεις τους, ώστε να είναι εφικτή η ύπαρξη ιεραρχημένων συγκεντρωτικών εξουσιαστικών δομών. Αυτή η επιβολή είναι κατ\’ ουσίαν βίαια, είτε είναι αποτέλεσμα ενός πολέμου είτε είναι αποτέλεσμα αναγκαστικής ενσωμάτωσης για να καλυφθούν οι βασικές ανάγκες διαβίωσης.

Η καινοτομία του καπιταλισμού είναι το γεγονός ότι δημιούργησε ένα αχανές πλέγμα κοινωνικών ρόλων και ταυτοτήτων, διαποτισμένο πέρα ως πέρα με το εξουσιαστικό δηλητήριο, δένοντας με σχέσεις εξάρτησης όλους τους υπηκόους του. Αυτό το πλέγμα αποτελεί τη θλιβερή σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία. Είναι εξαιρετικά απλοϊκό να θεωρούμε κοινωνία απλά τη συνύπαρξη ανθρώπων στο ίδιο μέρος χωρίς να μελετούμε ποιο είναι το συνθετικό υλικό  που τους κρατάει \”ενωμένους\”. Αυτό το μόρφωμα εξυπηρετεί τους σκοπούς της εκάστοτε κυριαρχίας. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι ο καπιταλισμός με τους αιώνες δημιούργησε την κοινωνία με σκοπό να καλύψει τις ανάγκες του. Οι συμπεριφορές, οι ρόλοι, τα ιδεολογήματα, οι αντιλήψεις και οι ταυτότητες  της εξουσίας είναι τα οικοδομικά της υλικά. Στο κοινωνικό πλαίσιο, η έννοια της ολοκληρωμένης ατομικότητας είναι ανύπαρκτη. Το άτομο ακόμα και αν καταφέρει να δημιουργήσει, με όπλο την άρνηση, μια ως ένα βαθμό ανεξάρτητη συνείδηση, αδυνατεί να προχωρήσει αυτή τη διαδικασία ως το τέρμα της καθώς βρίσκει μπροστά του τα πολλαπλά εμπόδια των προαναφερόμενων κοινωνικών θεσμίσεων. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε την κοινωνία με μια εργοστασιακή γραμμή παραγωγής. Στην αφετηρία της βρίσκεται ένα τεράστιο χωνευτήριο, στο οποίο εισάγεται ο άνθρωπος κατά τη γέννηση του και μέσα από μια διαδικασία που περιλαμβάνει την οικογένεια, την εκπαίδευση, τη διαφόρων μορφών κοινωνικοποίηση κλπ. απογυμνώνεται από οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί \”δικό του\” και εντάσσεται στα διάφορα κουτάκια που έχει προετοιμάσει το σύστημα για αυτόν. Και αυτή η γραμμή παραγωγής του κοινωνικού εργοστασίου δεν έχει τέλος. Το άτομο-προϊόν προστίθεται στη μηχανή ως εξάρτημα και συμμετέχει στην αναπαραγωγή του κοινωνικού τέρατος μέχρι να είναι πλέον άχρηστο ή μέχρι το ίδιο να απαρνηθεί τη θέση του και να κινηθεί εναντίον της μηχανής. Θεωρώ λοιπόν πως η άρνηση και η μετατροπή επιμέρους χαρακτηριστικών της κοινωνίας συνιστά επιμέρους άρνηση και μεταρρύθμιση του κρατικοκαπιταλιστικού συμπλέγματος.

Ακριβώς σε αυτό το σημείο έγκειται η διαφωνία με αρκετές από τις άλλες αναρχικές τάσεις. Αδυνατούν να αντιληφθούν ότι η κοινωνία έχει δημιουργηθεί για να λειτουργεί με αυτούς τους όρους. Το \”να φτιάξουμε μια άλλη κοινωνία\” είναι ουσιαστικά ταυτόσημο με τη μαρξιστική χίμαιρα περί της οικοδόμησης ενός \”άλλου εργατικού κράτους\”. Η αναρχία, ως μήτρα απόλυτης ελευθερίας, είναι αντικοινωνική κατάσταση. Οι εκάστοτε κοινωνικοί νόμοι,  κανόνες και θεσμοί (επίσημοι ή άτυποι) καταπιέζουν το άτομο, επομένως η αναρχία ως βίωμα εντός της κοινωνίας είναι αδύνατη. Τα άτομα αδυνατούν να διαμορφώσουν και να διαλύσουν συλλογικότητες κατά βούληση αφού οποιαδήποτε συλλογικοποίηση εντός  κοινωνίας δένει τους συμμετέχοντες με τον τρόπο που περιγράφηκε παραπάνω. Ένα κομμουνιστικοποιημένο εργοστάσιο, παραμένει εργοστάσιο. Όσο και να μεταρρυθμίσει την εσωτερική του λειτουργία έχει φτιαχτεί αφενός για να λειτουργεί με συγκεκριμένο τρόπο και αφετέρου για να συνδέεται με την υπόλοιπη κοινωνία με συγκεκριμένο τρόπο, ώστε να αναπαράγεται αναγκαστικά ο ρόλος του εργάτη και του καταναλωτή. Επομένως η αναρχική αντικοινωνική κριτική συνιστά μια διακήρυξη ανεξαρτησίας της εξεγερμένης ατομικότητας από τα δεσμά της κοινωνίας. Δεν είναι ένα σχέδιο αλλά μια κήρυξη πολέμου. Δε στοχεύει μια άλλη κοινωνία, αλλά τη καταστροφή της και το \”άνοιγμα\” της δυνατότητας, στο τώρα και στο μέλλον, της αυτοπραγμάτωσης των ελεύθερων ατόμων και του πειραματισμού τους με σχέσεις βασισμένες στις επιλογές και τις επιθυμίες τους, με μόνο όριο τις δυνατότητες τους.

Πόλη

Η πόλη είναι το \”κτίριο\” που στεγάζεται το κοινωνικό εργοστάσιο. Έχει κατασκευαστεί ως μια απέραντη φυλακή, μια αχανής αποθήκη γραναζιών της κοινωνικής μηχανής. Δεν είναι σε καμία περίπτωση ένας τόπος και τρόπος συλλογικής διαβίωσης στον οποίον αναγκαστικά θα έφταναν οι άνθρωποι ούτως ή άλλως, όπως προσπαθούν να μας πείσουν οι κάθε είδους ντεντερμινιστές. Είναι φτιαγμένη στα πρότυπα κάλυψης των αναγκών της παραγωγής, της κατανάλωσης και της επιτήρησης της μαζικής κοινωνίας. Κάθε προσπάθεια εξωραϊσμού της εικόνας της αποτελεί μεταρρυθμιστικό (άρα όχι επαναστατικό) στόχο. Ένα πάρκο στην τσιμεντούπολη μοιάζει με ένα πάρκο στο προαύλιο των φυλακών. Μπορεί ο κρατούμενος να νιώθει καλύτερα αλλά συνεχίζει να είναι κρατούμενος, η αίσθηση του για την πραγματικότητα θολώνει, απομακρύνοντάς τον από τη συνειδητοποίησης της πραγματικής του κατάστασης.

Κανένα στοιχείο της πόλης δεν ανήκει στην εξεγερμένη ατομικότητα. Κάθε στενό, κάθε τοίχος, κάθε πλατεία είναι υπενθύμιση ότι είναι ένα άγριο ζώο φυλακισμένο σε κλουβί. Και λίγη σημασία έχει για το αγρίμι αν αποφασίζει το ίδιο για τη διαρρύθμιση ή την καθαριότητα του κλουβιού του ή κάποιος άλλος. Μια κατάληψη  πρέπει να νοείται μονάχα ως ένα μέρος που προπαρασκευάζεται πολύμορφα η επίθεση στο υπάρχον, ένα καταφύγιο των εξεγερμένων, όχι το \”σπίτι\” τους. Μια επιθετική διαδήλωση μπορεί να νοείται μονάχα ως μια καταιγίδα φωτιάς και όχι ως \”πάρσιμο των δρόμων\”. Όπως μέσα στην κοινωνία έτσι και μέσα στην πόλη, ο Εξεγερμένος ζει μονάχα για να την καταστρέψει και όχι για να τη μετασχηματίσει ή να την κάνει δική του.

Πολιτισμός: Επιστήμη, Βιομηχανία, Τεχνολογία

Υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις για το τι εστί πολιτισμός. Λαμβάνοντας ως βάση και αφετηρία του συλλογισμού μου τον ορισμό του πολιτισμού ως το σύνολο των υλικών και πνευματικών επιτευγμάτων που ο άνθρωπος διαμόρφωσε από τη στιγμή που άρχισε να συμβιώνει στα πλαίσια μαζικών κοινωνιών και εντός των πόλεων, κάνω μια απόπειρα αποδόμησης του και ένταξής του στο στόχαστρο της διαρκούς αναρχικής εξέγερσης.

Η κριτική στον πολιτισμό είναι ουσιαστικά η κριτική στο ιδεολόγημα της προόδου. Θα θεωρούσε κανείς πως μετά από τόσους αιώνες επιστημονικής και τεχνολογικής \”εξέλιξης\”, τουλάχιστον οι αναρχικοί θα είχαν καταλάβει περί τίνος πρόκειται. Είναι αφελές να θεωρεί κάποιος πως η σύγχρονη επιστήμη και  τεχνολογία ακολουθούν μια ανεξάρτητη πορεία προς τη γνώση και προς το συμφέρον του ανθρώπου. Πρώτον, επειδή η ανθρωπότητα ως σύνολο είναι κάτι τελείως επίπλαστο, επομένως τα \”κοινά\” χαρακτηριστικά και άρα και οι \”κοινές\” ανάγκες, που μοιράζονται οι άνθρωποι, με εξαίρεση τα βιολογικά χαρακτηριστικά, είναι κατασκευασμένα. Όλως τυχαίως η επιστήμη και η τεχνολογία είναι αποκλειστικό προϊόν του δυτικού κόσμου και επιβάλλεται στους \”υποανάπτυκτους\”  δια πυρός και σιδήρου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γεγονός πως η αγορά κινητής τηλεφωνίας είναι πλέον προσανατολισμένη στις χώρες της Αφρικής και όχι στην κορεσμένη Ευρώπη και Βόρεια Αμερική. Αποφάσισαν οι Αφρικανοί πως εν μέσω λοιμών, ξηρασίας και εμφυλίων πολέμων χρειάζονται κινητά; Μάλλον όχι. Πρέπει όμως να χωρέσουν στην πολιτισμένη ανθρωπότητα γιατί έτσι βολεύει τους εταιρικούς κολοσσούς. Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί το εξής απλό: Πόσα από τα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα που γνωρίζουμε θα υπήρχαν χωρίς τη λογική του κέρδους και τη λογική της διατήρησης της μαζικής κοινωνίας ως πηγής κέρδους και εξουσίας;

Ακόμα πρέπει να γίνει αντιληπτό πως δε γεννούν οι πραγματικές μας ανάγκες τεχνολογικά και επιστημονικά επιτεύγματα αλλά το αντίστροφο. Τα προϊόντα αυτής της διαδικασίας πρέπει να πωληθούν για να έχει νόημα η παραγωγή τους. Επομένως, οι υποτιθέμενες ανάγκες μας, είναι ουσιαστικά απάτη, τίποτα άλλο από μια κατασκευασμένη αγορά στην οποία ο καπιταλισμός διοχετεύει τα προϊόντα του και οι σκλάβοι τα καταναλώνουν νομίζοντας ότι είναι και κερδισμένοι, όπως οι ηλίθιες φάτσες που  χαμογελούν στις διαφημίσεις.

Εκτός από το οικονομικό σκέλος, αυτό που συχνά παραβλέπεται είναι η συστημική αξία της επιστήμης και της τεχνολογίας στο πεδίο της εξουσίας. Η επιστημονικοποίηση της γνώσης την κατατεμαχίζει και απομονώνει τα κομμάτια της από το όλον. Η ικανοποίηση της περιέργειας του ανθρώπου σχετικά με τον κόσμο που τον περιβάλλει αντί να είναι ένα παιχνίδι αλληλεπίδρασης με τη φύση και τη νόηση, είναι μια ανιαρή και μεθοδευμένη \”επιστημονική έρευνα\”, μια στείρα καταγραφή στοιχείων και μια βαρετή επανάληψη πειραμάτων σε υπόγεια εργαστήρια, με στόχο την κωδικοποίηση της γνώσης με τρόπο που να βολεύει την εξουσία και να ενισχύει τον τεχνολογικό της βραχίονα. Δεν υπάρχει ούτε ένας επιστημονικός και τεχνολογικός κλάδος, από την κοινωνιολογία και την ιατρική μέχρι την πληροφορική και τη νανοτεχνολογία, που να μην αναπτύσσεται στη λογική της κερδοφορίας, της επιτήρησης και της καταστολής. Δεν είναι τυχαίο που οι \”μεγάλες¨ ανακαλύψεις γίνονται από επιστήμονες που χρηματοδοτούνται από μεγάλες εταιρίες και από το στρατό.

Όσο για τη βιομηχανία, εκεί τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα. Η βιομηχανία είναι απαραίτητη για τη μαζική παραγωγή των καπιταλιστικών εμπορευμάτων και έχει δομηθεί αποκλειστικά με αυτόν το στόχο. Εντός της αναπαράγεται όλη η λογική του κεφαλαίου και της εξουσίας. Ιεραρχία, πειθαρχεία, εκμηδένιση της ατομικότητας, καταμερισμός της εργασίας, ανία, εργατική ηθική. Παράλληλα, απαιτείται η πραγμοποίηση της φύσης και η μετατροπή της σε μια αποθήκη έμψυχων και άψυχων πρώτων υλών. Το άτομο υποβαθμίζεται σε εργάτη, ένα εξάρτημα της βιομηχανικής μηχανής που σε αρκετές περιπτώσεις έχει λιγότερη αξία από το προϊόν που παράγει. Έτσι, μια πανάκριβη γούνα έχει μεγαλύτερη αξία από τα εκατοντάδες σφαγμένα άγρια ζώα που απαιτούνται για την κατασκευή της και από τους εργάτες* που εργάζονται για να παραχθεί. Ένα αυτοκίνητο έχει μεγαλύτερη αξία από το φυσικό τοπίο που καταστρέφουν τα ορυχεία μετάλλου και από τους σκλάβους στα κάτεργα των αυτοκινητοβιομηχανιών. Να σημειώσω εδώ πως είναι απορίας άξιον πως κάποιοι σύντροφοι απαιτούν να αντλείται \”ταξική περηφάνια\” από αυτήν την εξαχρειωτική και εξευτελιστική κατάσταση στην οποία φέρνει το άτομο ο βιομηχανικός πολιτισμός.

Η αναρχική εμπλοκή

Αυτό το τερατούργημα, λοιπόν, που δημιουργείται από τη σύνθεση της επιστήμης, της τεχνολογίας και της βιομηχανίας καλούμαστε να το αυτοδιαχειριστούμε, να βρούμε την \”καλή\” του πλευρά, να το \”στρέψουμε προς το συμφέρον των μαζών\”. Χίμαιρα και έγκλημα μαζί.

Είναι παντελώς αδύνατο να χειριστείς αυτό το σύμπλεγμα απελευθερωτικά, όπως είναι αδύνατο να καρφώσεις ένα καρφί με κατσαβίδι. Κοιτώντας τα πράγματα ψύχραιμα, χωρίς τις εξάρσεις που προκαλούνται από τα ακατανόητα flash-back εικόνων από την Ισπανία του \’36, μπορεί να αντιληφθεί ο καθένας πως στο σήμερα (αν όχι διαχρονικά) η διατήρηση ενός από τα στοιχεία του κρατικοκαπιταλιστικού συμπλέγματος σημαίνει την αποδοχή του όλου.

Το σύστημα έχει διαρθρωθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε το ένα του κομμάτι να συμπληρώνει το άλλο. Δεν υπάρχει βιομηχανία χωρίς εργάτες, χωρίς τεχνολογία και χωρίς βιασμό της φύσης. Δεν υπάρχει τεχνολογία χωρίς επιστήμη και δεν υπάρχει επιστήμη χωρίς κωδικοποιημένη γνώση και ψυχρή ωφελιμιστική ηθική. Χωρίς μαζική βιομηχανική παραγωγή δεν υπάρχει μαζική κατανάλωση και εργασία και χωρίς αυτά δεν υπάρχει μαζική κοινωνία. Τέλος χωρίς μαζική κοινωνία δεν υπάρχει κράτος και καπιταλισμός. Προκαλώ οποιονδήποτε να φέρει ένα παράδειγμα που μπορεί να απομονώσει το ένα από τα άλλα διατηρώντας παράλληλα τα πλαίσια της μαζικής κοινωνίας και που ταυτόχρονα κινείται σε μια απελευθερωτική αναρχική οπτική. Κανένα μοντέλο από το αναρχοκομμουνιστικό των Μαχνοβιτών και των οπαδών του Κροπότκιν, μέχρι τον κολεκτιβισμό στην Ισπανία και τον \”σε ισορροπία με τη φύση\” κομμουναλισμό του Μπούκτσιν δε μπορεί να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα.

Η αναρχική μηδενιστική οπτική

Και φτάνουμε στη γνωστή ερώτηση: Που μας οδηγεί και τι προτείνει αυτός ο μηδενισμός; Τίποτα δεν προτείνει. Ο αναρχικός μηδενισμός δεν κινείται σε αυτήν τη λογική ούτε θέλει να γίνει \”κυρίαρχη τάση\”, προσφέροντας μια \”ρεαλιστική\” εναλλακτική. Είναι μια ολιστική άρνηση του υπάρχοντος χωρίς εκπτώσεις, που αφαιρεί τις παρωπίδες που αναγκαστικά μας φοράει η λογική της \”κοινωνικής αλλαγής\” και μας κάνει να κοιτάζουμε κατάματα ολόκληρο το τέρας. Ως εκ τούτου, ο μηδενιστής δε νιώθει την ανάγκη να προτείνει ένα μελλοντικό παράδεισο ευημερίας. Το ζήτημα δεν είναι η χάραξη ενός προγράμματος για το αύριο αλλά η εμπέδωση μιας λογικής για το πώς μπορεί να υπάρξει το παρόν και το μέλλον με αναρχικούς όρους. Για μένα, ο αναρχικός ατομικισμός και μηδενισμός είναι έννοιες αλληλοσυμπληρούμενες και αδιαχώριστες επομένως, το σήμερα και το αύριο είναι ένα παιχνίδι στο οποίο η εξεγερμένη ατομικότητα πειραματίζεται με βάση το μηδέν, χωρίς συνταγές και έτοιμες λύσεις. Ο μηδενιστής δεν είναι επιστήμονας. Τον ενδιαφέρει το πείραμα και όχι το αποτέλεσμα. Ο αναρχικός μηδενισμός είναι πάνω από όλα άρνηση κάθε σταθεράς και ένα πρόταγμα επίθεσης στο τώρα εναντίον όλων αυτών που συνιστούν την κυριαρχία.

 Αντί επιλόγου

Στο περιθώριο αυτής της ανάλυσης, θέλω να απαντήσω σε ένα βλακώδες ερώτημα που διαισθάνομαι πως θα τεθεί για ακόμα μια φορά, λόγω της έλλειψης ουσιαστικών αντεπιχειρημάτων. Γιατί οι αρνητές του πολιτισμού και της κοινωνίας χρησιμοποιούν τα προϊόντα του πρώτου και ζουν στη συνθήκη της δεύτερης.

Θα μπορούσα να το αντιστρέψω και να διερωτηθώ π.χ. γιατί οι πολέμιοι της μισθωτής εργασίας εργάζονται αλλά σαν επιχείρημα θα ήταν εξίσου βλακώδες. Ως μηδενιστής, λοιπόν, προτίθεμαι να χρησιμοποιήσω τον τελειότερο ηλεκτρονικό υπολογιστή αν με βοηθάει να διατυπώσω το λόγο μου, το πιο εξελιγμένο όπλο αν με διευκολύνει στο στόχο μου, το τελειότερο φάρμακο αν μπορεί να με διατηρήσει ή να με επαναφέρει σε κατάσταση που μπορώ να είμαι ικανός να πολεμήσω. Επίσης, θα ζήσω και στη χειρότερη βρωμότρυπα της μητρόπολης αν με διευκολύνει στη μάχη μου, θα συναναστραφώ και το χειρότερο σκουπίδι αν μπορώ να αποσπάσω κάτι χρήσιμο από αυτό. Το μόνο όριο που βάζω στον εαυτό μου είναι το δικό μου όριο και η πραγματοποίηση του στόχου μου. Ως ατομικιστής, με ενδιαφέρει να πραγματώνω ταυτόχρονα όσο καλύτερα το Εγώ μου, πράγμα που είναι και η αφετηρία της δράσης μου. Και πάνω σε αυτό, οι ηθικές επιταγές της μάζας και των αφεντικών της μου είναι παγερά αδιάφορες, όπως αδιάφορες μου είναι και οι δήθεν \”συντροφικές\” συμβουλές.

Υποσημειώσεις:

1. Βρίσκομαι έτη φωτός μακριά από τη λογική που δικαιολογεί κάθε πράξη που γίνεται στο πλαίσιο της εργασίας. Ο ελεύθερος άνθρωπος είναι ολοκληρωμένο ον, δεν είναι άλλος με τα ρούχα της δουλειάς και άλλος με τις παντόφλες στο σπίτι. Οποιοσδήποτε δέχεται να εξαχρειώνεται και να καταπιέζει για \”να βγαίνει το μεροκάματο\” πρέπει να λαμβάνει εκτός από το μεροκάματο, και ό,τι άλλο αναλογεί στο σιχαμερό είδος του. Αυτό το σχόλιο αφορά και την πρόσφατη περίπτωση που ο θάνατος ενός \”φουκαρά\” σεκιουριτά συμψηφίστηκε από κάποιους με τις υπόλοιπες εργατικές δολοφονίες…

Θα μπορούσα να ξεκινήσω αυτό το κείμενο προσπαθώντας να εξηγήσω για πολλοστή φορά γιατί ο αναρχικός μηδενισμός δε ταυτίζεται με το νετσαγιεφισμό. Υποθέτω  πως πλέον, όποιος δε χρησιμοποιεί το νετσαγιεφισμό ως φτηνή πολιτικάντικη επίθεση με την οποία προσπαθεί να πλήξει τους φανταστικούς του εσωτερικούς αντιπάλους, και έχει κάνει τον κόπο να διαβάσει λίγες αράδες της Κατήχησης αντιλαμβάνεται εύκολα πως αυτή η ταύτιση βασίζεται είτε στην άγνοια είτε στη σκοπιμότητα. Θα μπορούσα επίσης να κάνω το ίδιο για τον αναρχικό ατομικισμό. Αλλά και αυτός πλέον μόνο κακόπιστα μπορεί να ταυτιστεί με τον ακραίο αστικό φιλελευθερισμό.

Αντίθετα, αυτό που θεωρώ πως πρέπει να αναδειχτεί είναι ο εμπλουτισμός της αναρχικής συνείδησης από τα ατομικιστικά και μηδενιστικά προτάγματα. Στη σύγχρονη καπιταλιστική πραγματικότητα το, με τους αιώνες απίστευτα διογκωμένο, τέρας της εξουσίας έχει απλώσει τα πλοκάμια του πολύ πέρα από τα σημεία στα οποία το εντόπιζαν οι κλασικές αναρχικές αναλύσεις του παρελθόντος, πάνω στις οποίες με ελάχιστες αλλαγές βασίζονται και σήμερα πολλοί αναρχικοί. Η εξουσία δεν είναι πλέον (αν ήταν ποτέ) ένα άθροισμα οργανισμών και προσώπων που καταπιέζουν τις μάζες, το προλεταριάτο, την κοινωνία κλπ. Οι κρατούντες έχουν υφάνει ένα τεράστιο δίκτυο εξουσίας αποτελούμενο από κοινωνικούς ρόλους και κοινωνικές ταυτότητες, στο οποίο εντάσσονται όλοι όντες ή θύματα ή θύτες ή και τα δύο. Σήμερα η παθητική ή η ενεργητική συνενοχή και συμμετοχή μεγάλων κομματιών της μάζας στη διαιώνιση και την αναπαραγωγή της εξουσίας είναι αδιαμφισβήτητη. Αυτό το δίκτυο εξουσίας ονομάζεται σύγχρονη μαζική κοινωνία και οι λογικές, οι πρακτικές, τα ιδεολογήματα της και γενικά ότι τη χαρακτηρίζει είναι ο δυσώδης πολιτισμός της.

Αυτό  που διέκρινε αρχικά τους αναρχικούς από τις άλλες σοσιαλιστικές τάσεις ήταν ότι έκαναν το βήμα παραπέρα απορρίπτοντας την εξουσία. Αυτή η άρνηση τους έδωσε αυτόνομη υπόσταση. Η άρνηση είναι η ουσία του μηδενισμού. Η συνεχής κριτική αντιμετώπιση της πραγματικότητας και η επιθετική άρνηση  της υπάρχουσας συνθήκης εξ\’ ολοκλήρου είναι τα καλογυαλισμένα όπλα που εκείνος προσφέρει στην εξεγερμένη συνείδηση. Μια συνείδηση που για να αναπτυχθεί χρειάζεται το έφορο έδαφος του εξατομικευμένου Εγώ, που έχει αφήσει μια για πάντα το κοπάδι και τις πεδιάδες. Οι αναρχικοί δεν έχουν κανένα λόγο να μιλούν για τη μεταρρύθμιση των κοινωνικών σχέσεων, για την αυτοδιαχείριση των μέσων και του αποτελέσματος της παραγωγής, για αμεσοδημοκρατία, για εξυγίανση και αναμόρφωση του πολιτισμού κλπ. Κάποτε οι έννοιες μεταρρύθμιση και αναμόρφωση έφερναν στο μυαλό των επαναστατών μόνο μια λέξη: ρεφορμισμός. Σήμερα, που για κάποιους αναρχικούς το παν είναι να \”γίνουμε πολλοί\” ίσως φαντάζουν ελκυστικές, συνεχίζουν να μην  έχουν καμιά σχέση με την αναρχία. Η εξουσιαστική κοινωνία είναι ένα απέραντο εργοστάσιο αναπαραγωγής του εαυτού της και δε μεταρρυθμίζεται. Το προϊόν αυτής της κοινωνίας είναι ο άνθρωπος-σκλάβος, ο οποίος μπορεί να διαμαρτύρεται κάποιες φορές για την ποσότητα τροφής στο πιάτο του ή για το πόσο σφιχτές είναι οι αλυσίδες του αλλά εξαιρετικά σπάνια, και συνήθως μεμονωμένα, έρχεται σε ολική ρήξη με τη συνθήκη της σκλαβιάς του. Οι ατομικότητες καταδικάζονται στην ανυπαρξία, για να αντικατασταθούν με τα θλιβερά τους κακέκτυπα, τους λοβωτομημένους πολίτες, οι οποίοι ενωμένοι φέρνουν στο προσκήνιο τον \”πρωταγωνιστή\” της Ιστορίας, την άμορφη, εύπλαστη και ανίκανη για οτιδήποτε καλό, μάζα. Η ολοκληρωτική καταστροφή λοιπόν αυτού του πλέγματος είναι μονόδρομος αν θέλουμε να μιλάμε για απόλυτη ελευθερία.

Όσο για την αυτοδιαχείριση των μέσων παραγωγής είναι απλά μια αλλαγή φρουράς. Η ρίζα του κακού παραμένει. To βιομηχανικό κοινωνικό σύμπλεγμα είναι αναπόσπαστα δεμένο με συγκεκριμένες σχέσεις εξουσίας. Για να λειτουργήσει χρειάζεται πειθαρχία, καταμερισμό της εργασίας, επίπλαστες καταναλωτικές ανάγκες. Χρειάζεται πειθήνιους εργάτες και αποβλακωμένους καταναλωτές. Χρειάζεται συγκεντρωτικά μοντέλα ελέγχου, αφέντες και δούλους.  Χρειάζεται την επιστήμη, το σφετερισμό δηλαδή της ανθρώπινης γνώσης για τις ανάγκες του κρατικοπιταλιστικού συμπλέγματος. Χρειάζεται το τέρας της τεχνολογίας, τη ψυχρή ιδεολογία της μηχανής που σκλαβώνει και καταστρέφει τη φύση, ξεκοιλιάζει τη γη, δηλητηριάζει τα ποτάμια, ισοπεδώνει τα βουνά και δολοφονεί όποια ύπαρξη δε μπορεί να χρησιμοποιήσει. Χρειάζεται την ηθική της εργασίας και της ενσωμάτωσης, αυτήν την ταφόπετρα της ελεύθερης ατομικής βούλησης. Δε μπορεί κάποιος να υποστηρίξει τη \”μερική αυτοδιαχείριση  ή τη χρήση της \”καλής\” βιομηχανίας, της \”καλής επιστήμης\” της \”καλής τεχνολογίας\” και της \”ανθρωπιστικής\” ηθικής. Δεν υπάρχει καλός πολιτισμός. Έχει δεσμούς αίματος με την  εξουσία και την κοινωνία της. Εχθρεύεται το αυτόνομο άτομο, αναγνωρίζοντας μόνο όχλους στους οποίους μπορεί να πουλήσει την πραμάτεια του. Η διατήρηση του σημαίνει διατήρηση της σκλαβιάς. Δεν ωραιοποιείται, δεν εξυγιαίνεται  Γκρεμίζετε συθέμελα. Και η αναρχία και η ζωή ξεπηδούν μέσα από τα συντρίμμια  του.

Η αμεσοδημοκρατία είναι μορφή εξουσίας. Πολλοί, συχνά παραβλέπουν αυτή τη διαπίστωση φτάνοντας κατευθείαν στην υποτιθέμενη χρηστική της αξία. Παραμένει όμως μορφή εξουσίας. Η χρηστική της αξία κάνει για όσους ονειρεύονται μαζικές κοινωνίες που η εξουσία δε θα επιβάλλεται στα άτομα στο όνομα του λαού όπως στην κοινοβουλευτική δημοκρατία αλλά στο όνομα της κοινότητας ή της κομμούνας, ενισχυμένη από την καθαγιασμένη πλειοψηφία. Είναι για όσους θεωρούν ότι τα άτομο θα παραμείνει αρκετά νοητικά ακρωτηριασμένο ώστε να μη μπορούν να σχηματίζει και να διαλύει τις ενώσεις του σύμφωνα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες του. Όχι για τους αναρχικούς. Η αναρχία είναι ανένδοτος αγώνας για την εκμηδένιση κάθε μορφής εξουσίας όσο και αν η τελευταία εναλλάσσει ξετσίπωτα διάφορα επαναστατικά προσωπεία.

Θα νομίζετε ίσως πως στην παραπάνω ανάλυση τα όρια μεταξύ ατομικισμού και μηδενισμού είναι δυσδιάκριτα. Λάθος. Δεν υπάρχουν όρια. Ο ατομικισμός και ο μηδενισμός είναι δυο αλληλοσυμπληρούμενες έννοιες που σμίγουν στη φωτιά της εξεγερμένης αναρχικής συνείδησης. Ο αναρχικός ατομικισμός είναι η θέληση να πάρεις τη ζωή σου στα χέρια σου στο τώρα. Σημαίνει το να μην περιμένεις το φωτισμένο ηγέτη ή την αφυπνισμένη μάζα για να πολεμήσεις για την ελευθερία σου.  Σημαίνει να θέλεις να απολαύσεις τη ζωή σου άμεσα και όπως ορίζεις εσύ. Σημαίνει το να απαλλοτριώνεις την αναρχία από το επέκεινα και να την κάνεις βίωμα και τρόπο ζωής. Ο αναρχικός μηδενισμός είναι η άρνηση που οπλίζει τα χέρια, οξύνει το μυαλό και σφίγγει τα δόντια. Είναι απόρριψη των ρόλων και των ταυτοτήτων του συστήματος,  είναι η περιφρόνηση της ηθικής της σκλαβιάς, είναι ένα σχέδιο για την αποτέφρωση αυτού του σάπιου κόσμου. Αυτές οι αναρχικές αντιλήψεις ενωμένες γίνονται μια τρομερή δύναμη. Το φάντασμα της Επανάστασης που παίρνει σάρκα και οστά.

Η οργάνωση είναι ένα ζήτημα που προκαλούσε ανέκαθεν συζητήσεις και ενίοτε εντάσεις μεταξύ των αναρχικών διαφορετικών τάσεων και αντιλήψεων. Οι παρανοήσεις που ανέκυψαν από αυτή τη σύγκρουση στο επίπεδο των ιδεών, αποτυπώνονται πολλαπλώς και στη ανάλογη συζήτηση στο σήμερα.

Η έννοια της οργάνωσης στις \”οργανωτικές\” τάσεις

Βασικό πρόβλημα της συζήτησης είναι η έννοια που δίνεται στον όρο οργάνωση όταν αναφέρεται στους αναρχικούς. Η οργάνωση απλοποιημένη στο έπακρο σημαίνει την ένωση ων ατόμων με σκοπό να προωθήσουν και να πετύχουν ένα κοινό σκοπό. Οι λεγόμενες \”οργανωτικές τάσεις\” λόγω των αντιλήψεων τους για την επανάσταση και των αναρχικό αγώνα, προσδίδουν πολύ συγκεκριμένο περιεχόμενο στη λέξη οργάνωση. Από τη μία αντιλαμβάνονται την οργάνωση ως ένα εργαλείο για την πραγμάτωση της επανάστασης και του αναρχικού κομμουνισμού* και από την άλλη προσδοκούν να αντανακλάται σε αυτήν η αντίληψη τους για την οργάνωση της αναρχοκομμουνιστικής κοινωνίας. Με βάση αυτήν την αντίληψη προκύπτουν και οι αντίστοιχες δομές. Τα χαρακτηριστικά αυτών των δομών είναι η σταθερότητα στο χρόνο, η ταυτόσημη πολιτική αντίληψη, το να τους παρέχει αυτή η δομή ευρεία δυνατότητα εξωστρεφών κοινωνικών δράσεων, η δυνατότητα ομοσπονδοποίησης κλπ. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως πολύ σωστά οι σύντροφοι αυτών των τάσεων επιδιώκουν αυτού του είδους την οργάνωση αφού εκεί τους οδηγεί αναγκαστικά η λογική τους. Το αν διαφωνούμε με τη λογική τους είναι άλλο ζήτημα. Για να το πούμε πιο απλά είναι απολύτως λογικό να προβληματίζονται όταν ένας σύντροφος των ίδιας τάσης αρνείται αυτήν την οργάνωση.

Η έννοια της οργάνωσης στις \”αντι-οργανωτικές τάσεις\”

Το πρόβλημα ξεκινάει όταν οι προαναφερθείσες τάσεις και αντιλήψεις δίνουν στο δικό τους ορισμό της οργάνωσης καθολική σημασία. Έτσι απαντώντας με τη σειρά τους οι \”αντι-οργανωτικοί\” βαφτίζουν την κριτική τους ως μια κριτική ενάντια στην οργάνωση. Αυτή η παρανόηση γίνεται εύκολα αντιληπτή στη μελέτη των διαφορετικών \”αντι-οργανωτικών\” κειμένων των οποίων κοινή συνισταμένη είναι η κριτική στη συγκεκριμένη οργανωτική αντίληψη που τους παρουσιάζει η άλλη πλευρά, η οποία πάντα συμπληρώνεται από τη δική τους αντίληψη για την ένωση των ατόμων η οποία δεν είναι τίποτα άλλο από μια διαφορετική αντίληψη της οργάνωσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η συζήτηση στους κύκλους του ιταλικού αναρχικού κινήματος στις αρχές του 20ου αιώνα, στην οποία οι διαφορετικές θέσεις πάνω στην οργάνωση παρουσιάζονταν με την διάζευξη οργάνωση-μη οργάνωση ενώ στην ουσία και οι δύο πλευρές οργανώνονταν σύμφωνα με αυτά που είχε η καθεμία στο κεφάλι της.

Επομένως η ίδια η διάκριση σε οργανωτικούς/αντι-οργανωτικούς είναι επίπλαστη και έχει τη ρίζα της στη μονοσήμαντη αντίληψη της οργάνωσης που οφείλουν να παραδεχτούν πως έχουν τροφοδοτήσει πολλοί αναρχοκομμουνιστές για να ακολουθήσουν κριτικά, αλλά εξίσου λανθασμένα, στο ίδιο μοτίβο και κάποιοι ατομικιστές.

Μια ατομικιστική οπτική

Οι διαφορές στο ζήτημα της οργάνωσης μεταξύ των ατομικιστών και (λίγο-πολύ) των υπολοίπων έχουν τη βάση τους στη ριζικά διαφορετική αντίληψη που έχουν για την επανάσταση και τη ζωή. Ο ατομικιστής, κατά τη γνώμη μου, χρησιμοποιεί την Αναρχία για την αυτοπραγμάτωση του εγώ του και για να απολαύσει τη ζωή του στο τώρα. Κατανοεί πως για να γίνει αυτό είναι απαραίτητη η απόλυτη ελευθερία από οποιαδήποτε εξουσία συμπεριλαμβανομένων και των εξουσιών που εκπορεύονται από τη μαζική κοινωνική οργάνωση. Έτσι για αυτόν η Αναρχία δεν είναι κάποιο μακρινό μέλλον της κοινωνίας, είναι μια κατάσταση, ένα βίωμα που προσπαθεί να πραγματώσει στο τώρα.** Επομένως δε μπορεί να χωρέσει στα οργανωτικά σχήματα που προτείνουν οι υπόλοιποι αναρχικοί. Γιατί και την οργάνωση την αντιλαμβάνεται μέσα από το πρίσμα της ατομικής του ανάγκης να πετύχει ένα δεδομένο στόχο σε μια δεδομένη συγκυρία ή και γενικότερα. Απορρίπτει λοιπόν τη σταθερότητα που βασίζεται στον \”απώτερο\” στόχο, δεν τον ενδιαφέρει η πολιτική ταύτιση εφόσον δε μπαίνει εμπόδιο στη δεδομένη στιγμή ούτε και η επεξεργασία κοινωνικών λύσεων σε συνδιαμόρφωση με την κοινωνία, την οποία θεωρεί εξουσιαστική σαν θεσμό ούτως η άλλως. Δεν απορρίπτει όμως την οργάνωση γενικά σαν εργαλείο επίτευξης ενός στόχου, αλλά επιλέγει άτυπες μορφές οργάνωσης που μπορεί να ποικίλουν σε διάρκεια, σε περιεχόμενο και σε στόχευση ανάλογα με το σκεπτικό και τις επιθυμίες που έχει εκείνη τη δεδομένη στιγμή ή συγκυρία. Αυτό αποδεικνύεται και από τα γεγονότα του παρελθόντος αλλά και του παρόντος όπου η αναρχοατομικιστική εξέγερση εκτυλίσσεται τόσο μέσα από την ατομική όσο και μέσα από την ομαδική δράση.

Το λάθος της οργάνωσης της σύνθεσης

Το μεγάλο, κατά τη γνώμη μου , λάθος της σημερινής οργανωτικής πρότασης είναι ότι προωθεί μια οργάνωση της σύνθεσης. Δηλαδή μια οργάνωση που καλούνται να συνδιαμορφώσουν ετερόκλητες αντιλήψεις για την αναρχία. Αυτή η \”συνδιαμόρφωση\” όπως έχει πλούσια δείξει το παρελθόν δεν μπορεί να συμβεί αποτελεσματικά ούτε στο επίπεδο μια παρέας συντρόφων, πόσο μάλλον σε μια δομή που φιλοδοξεί να εμπεριέχει εκατοντάδες ή και χιλιάδες αναρχικούς. Και δεδομένου ότι  κάποιες αντιλήψεις έχουν ριζικά αντίθετες απόψεις σε μια πληθώρα θεμάτων η σύνθεση σημαίνει ένα εξαιρετικά μίνιμουμ επίπεδο συμφωνιών το οποίο δε μπορεί να σταθεί στο ύψος της συγκυρίας που αντιμετωπίζουμε. ***

Κλείνοντας δεν θεωρώ πως υπάρχει ανάγκη να συνοστιστούν οι αναρχικοί μέσα στις ίδιες οργανωτικές δομές, ούτε χρειάζεται να προσπαθούμε να πείσουμε ο ένας τον άλλον όταν η αφετηρία μας είναι διαφορετική. Ας πράξει ο καθένας μέσα στα πλαίσια που θεωρεί αυτός σωστά και ας ενωθούν στο πεδίο της δράσης οι αναρχικοί χείμαρροι στο μεγάλο εξεγερσιακό ποτάμι που θα πνίξει με την επαναστατική του λύσσα την εξουσία. Ας αφήσουμε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν…

1. Δεν αναφέρομαι εδώ μόνο στους αναρχοκομμουνιστές αλλά σε όλες τις αναρχικές τάσεις εξαιρώντας μάλλον μόνο τους ατομικιστές/μηδενιστές. Οι διαφορετικές αντιλήψεις όπως πχ. οι εξεγερσιακοί καθώς και η αναρχοσυνδικαλιστική τάση διαφέρουν σε άλλα σημεία και όχι στον τελικό στόχο.

2. Ο αναρχοατομικισμός δεν περιγράφεται σε καμιά περίπτωση πλήρως εδώ, για να μη ξεφύγει το κείμενο από το αντικείμενο μελέτης του. Επίσης δεν αποτελεί την άποψη όλων των ατομικιστών παρά μόνο τη δικιά μου.

3. Μια πολύ καλή κριτική στις οργανώσεις της σύνθεσης είναι αυτή.

Απαντώντας στις δηλώσεις νομιμοφροσύνης

Διαβάζοντας την \”ανάλυση\” του γνωστού κυρίου, εραστή της Ειρήνης και της Δημοκρατίας μου γεννήθηκαν δύο συναισθήματα. Αρχικά ναυτία σε σημείο εμετού για το που μπορεί να φτάσει  ο ηθικισμός καλυμμένος με \”αναρχικό\” μανδύα και στη συνέχεια οργή για το γεγονός ότι η έλλειψη σκληρής κριτικής στο ηθικό επιστέγασμα του συστήματος έχει δώσει χώρο και δικαίωμα σε τέτοιου είδους νεοχίπηδες και ηθικοπλάστες να κουνούν το δάχτυλο στους πραγματικούς επαναστάτες και μάλιστα από τα \”αριστερά\”.

Ας εξετάσουμε μερικά σημεία του βόθρου. Ξεκινάμε λοιπόν με το κνίτικης έμπνευσης επιχείρημα ότι η άμεση δράση αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη. Πρόκειται για το κλασικό ιδεολόγημα της προβοκάτσιας. Βέβαια δε μας αναφέρει πουθενά στοιχεία που να φανερώνουν την πρεμούρα που έχει η κοινή γνώμη να μάθει για το κατασταλτικό κύμα ενάντια στις καταλήψεις. Η αναρχία όμως δεν είναι τηλεοπτικό και καταναλωτικό προϊόν. Είναι μια εξεγερσιακή κατάσταση άρνησης της σάπιας πραγματικότητας και άρνηση σημαίνει επίθεση. Και η επίθεση δε γίνεται με τριαντάφυλλα. Επομένως μπορεί ο \”κύριος\” να εφαρμόσει τις κοπτοραπτικές του μεθόδους στα προϊόντα του νέου μεγάλου πολιτικού μαγαζιού που δεν παραλείπει να συγχαρεί για το ξεπέρασμα των θεσμικών του ορίων. Άλλωστε τέτοια μαγαζιά πάντα ψάχνουν για μόδιστρους.

Στη συνέχεια αυτός ο μεγάλος και παρεξηγημένος θεωρητικός μας λέει ότι πρέπει να κάνουμε πολιτική αντιπαράθεση με τον εχθρό. Μιλάει για το \”δικό\” μας ήθος. Το ήθος του \”σφάξε με αγά μου να αγιάσω\”, με λίγα λόγια το ήθος του σκλάβου. Εκτός από τα ρίγη αηδίας που προκαλεί σε κάθε εξεγερμένη συνείδηση η ηθική επιταγή της υποταγής τίθεται και θέμα στοιχειώδους λογικής. Όταν σε πυροβολούν σε καταδιώκουν σε μαχαιρώνουν και σε φυλακίζουν δε μπορείς να απαντάς με \”πολιτική αντιπαράθεση\” και χαμόγελα. Μπορεί να διαβάσει τα έργα του Μαλατέστα αντί να τον επικαλείται απλά για να στηρίξει τις βλακείες που αραδιάζει. Επίσης \”πολιτική αντιπαράθεση\” κάνουν οι πολιτικοί όχι οι επαναστάτες.

Το ηθικιστικό παραλήρημα φτάνει στη συνέχεια αναπόφευκτα στο συμπέρασμα πως τελικά όσοι δρουν βίαια ενάντια στο κρατικοκαπιταλιστικό σύμπλεγμα είναι φασίστες. Φασίστας είσαι εσύ και ο σιχαμερός ηθικισμός σου που προάγει τη σιγή του νεκροταφείου, την καρτερικότητα και τη χριστιανική ηθική του \”να γυρνάμε και το άλλο μάγουλο\”. Ο λόγος που η Χ.Α δεν καταδικάζει, είναι γιατί ξέρει πως θα έρθει και η σειρά της. Και σε τελική ανάλυση αυτοί που ¨κερδίζει\” στις τάξεις της, είναι τα φοβισμένα ανθρωπάκια που δημιουργεί η ηθική σου. Χάρισμα της.

Δεν ποινικοποιείται ο αναρχικός χώρος μέσα από τις ενέργειες άμεσης δράσης. Οι αναρχικές αντιλήψεις είναι εξ ορισμού παράνομες γιατί είναι επικίνδυνες. Βέβαια εννοούμε  τις επαναστατικές ιδέες όχι το ηθικό απόπλυμα που έχεις στο μυαλό σου, ούτε τη ρεφορμιστική \”πολιτική\” αντίληψη του αναρχισμού.

Κλείνοντας, είσαι κομμάτι του σάπιου κόσμου. Και είσαι επικίνδυνος γιατί συνειδητά σπέρνεις το ηθικιστικό δηλητήριο στομώνοντας τα όπλα του επαναστατικού αναρχικού αγώνα. Είσαι τρανή απόδειξη πως όσο οι αναρχικοί δεν υπονομεύουν κριτικά την ηθική, αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού της κυριαρχίας, εκείνη θα γεννάει τέρατα σαν και του λόγου σου.

Ένας μεμονωμένος φασίστας, ποινικός, προβοκάτορας, κουκουλοφόρος, τρομοκράτης, αντι-αναρχικός, μηδενιστής.

Υ.Γ.1 Μην πιάνεις το μηδενισμό στο στόμα σου. Η απελευθερωτική του προοπτική πάει πολύ μακρύτερα από την ηθική σου αποβλάκωση.

Υ.Γ.2 Επειδή ζούμε σε καιρούς έντονης κατήφειας, κάνε μας τη χάρη και γράψε ένα κείμενο \”αναρχικής\” κριτικής στην εξέγερση του Δεκέμβρη να γελάσουμε και εμείς λίγο.

Υ.Γ.3 Γύρνα το συγγραφικό σου ψευδώνυμο σε Άβελ γιατί με αυτά που γράφεις, το Κάιν καταντά αγνός σουρεαλισμός…